کتاب «بررسی جامعهشناختی تطورات فقه حکومتی شیعه از مشروطه تا انقلاب اسلامی» اثر حجتالاسلام والمسلمین دکتر علیرضا استادیان خانی، با رویکردی جامعهشناختی، به واکاوی روند شکلگیری، رشد و چالشهای فقه حکومتی شیعه در فاصله تاریخی مشروطه تا پیروزی انقلاب اسلامی میپردازد.
در این اثر، نویسنده با طرح این پرسش محوری که عوامل دروننهادی حوزههای علمیه و عوامل بروننهادی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی چگونه بر تکوین یا موانع گسترش فقه حکومتی اثرگذار بودهاند، تلاش کرده است تصویری تحلیلی و مستند از تحولات این حوزه ارائه دهد.
این پژوهش با اتکا به اسناد و منابع تاریخی و فقهی، دو مقطع مهم تاریخ معاصر ایران یعنی نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی را بهعنوان نقاط عطف بررسی کرده و ضمن آسیبشناسی فقه حکومتی، به نقش کنشگران اصلی این عرصه میپردازد. بررسی مفاهیمی همچون نقش زمان و مکان در اجتهاد، مصلحت، کارآمدی فقه و نحوه مواجهه با مفاهیم مدرن، از محورهای اصلی مباحث این کتاب به شمار میرود.
کتاب «بررسی جامعهشناختی تطورات فقه حکومتی شیعه از مشروطه تا انقلاب اسلامی» در ۳۵۱ صفحه مصور و توسط نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شده و در زمره آثار شاخص حوزه «جامعهشناسی فقه حکومتی» قرار میگیرد؛ اثری که میکوشد بخشی از خلأ مطالعاتی موجود در این زمینه را جبران کند.