پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم در سال ۱۳۶۶ شمسی با نام مرکز فرهنگ و معارف قرآن و با هدف گسترش فرهنگ و معارف قرآن و دفاع ازحقانیت آموزه ‏هاى آن شکل گرفت و با نگاهى کاملاً نو به عرصه‏ هاى تفسیر، ترجمه و موضوعات قرآنى، به جهت‏دهى فعالیت‏ هاى قرآنى در حوزه علمیه قم، کمک شایانی کرده است.

 این پژوهشکده وظایفى همچون تأمین منابع و اسناد قرآنى، طبقه‏ بندى و سازماندهى معارف قرآنى، تدوین فرهنگ‏نامه ‏ها و دائره المعارف ‏هاى متنوع قرآنى، پدیدآوردن تفاسیر گوناگون، پاسخگویى به پرسش ها و شبهات و شناسایى کمبودها و نیازها در عرصه فرهنگ قرآنى را بر عهده گرفته است و هم اکنون به عنوان یکی از بزرگ ترین مراکز قرآن پژوهی کشور شناخته میشود. 

پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن که از زیرمجموعه های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی است و در سال ۱۳۹۵ از مرکز به پژوهشکده ارتقاء یافته است، با توجّه به شرح وظایف خود، دارای اهداف وگروه های پژوهشی مختلف می باشد.