به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ماندیشی با موضوع «خُلُق عظیم؛ کاوشی در ابعاد حکمرانی اخلاقی رسول رحمت (ص)» روز یکشنبه ۷ دی ۱۴۰۴ به همت پژوهشکده اخلاق و معنویت و به میزبانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
در این نشست حجتالاسلام والمسلمین دکتر نجف لکزایی، استاد حوزه و دانشگاه و رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ضمن قدردانی از مباحث مطرح شده توسط اساتید حاضر در جلسه، دکتر واسعی و استاد الویری، به تبیین رابطه میان «اخلاق حکمرانی» و «حکمرانی اخلاقی» پرداخت.
اخلاق حکمرانی؛ زیربنای حکمرانی اخلاقی
حجتالاسلام لکزایی با بیان اینکه این نشست میتواند آغازی برای پرداختن به ساحت حکمرانی اخلاقی به عنوان یک امر عینی باشد، اظهار داشت: اخلاق حکمرانی به عنوان یک امر نظری و دانشی، در واقع زیربنای تحقق حکمرانی اخلاقی است. پیش از سخن گفتن از حکمرانی اخلاقی، باید مبانی دانشی آن در حوزه اخلاق حکمرانی روشن شود.
ضرورت استخراج «چرخه حکمرانی» از سیره نبوی
وی با اشاره به آیات سوره مبارکه فتح و ویژگیهای یاران پیامبر (ص)، نکته کلیدی سخنان خود را لزوم استخراج سیره نبوی در قالب «چرخه حکمرانی» دانست و افزود: اگر پژوهشگران ما بتوانند سیره حضرت را در این قالب استخراج کنند، کمک شایانی به حل مسائل امروز ما خواهد کرد. چرخه حکمرانی از «مسئلهیابی» و نحوه مواجهه با آن آغاز میشود.
لکزایی تصریح کرد: حکمرانی با معضلات پیچیده سر و کار دارد که حل آنها نیازمند حضور همه بازیگران اعم از دولت، رهبری، نهادهای مردمی و رسمی است، نه مسائل معمولی که یک سازمان به تنهایی قادر به حل آن باشد.
مدل پیامبر (ص) در تأمین امنیت؛ از مسئلهیابی تا تنظیمگری
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با ذکر مثالی عینی از سیره پیامبر (ص) گفت: زمانی که حضرت به مدینه هجرت کردند، مهمترین مسئله «امنیت» بود. ایشان این مسئله را به گونهای تعریف کردند که تمام ذینفعان حتی یهودیان و مشرکان ساکن یثرب را پای کار آوردند. وی ادامه داد: نتیجه این فرآیند، سندی شد که امروز از آن به عنوان «وثیقه مدینه» یا «قانون اساسی مدینه» یاد میشود.
این سند یک قرارداد امنیتی بود که در آن فساد و ظلم ممنوع و همکاری برای تأمین امنیت الزامی شده بود، اما مرکزیت تصمیمگیری با پیامبر(ص) بود تا از هرگونه هرجوجرج جلوگیری شود. در واقع حضرت با کشف ریشه مسئله، سیاستگذاری، تنظیمگری و تسهیلگری، خروجی امنیت را محقق و بر آن نظارت کردند.
گذار از جامعه جاهلی با ابزار اخلاق و سیاستگذاری
لکزایی با اشاره به وضعیت نابهسامان مادی و معنوی دوران جاهلیت به تعبیر امیرالمؤمنین (ع)، خاطرنشان کرد: پیامبر (ص) با مسئلهای کلان به نام «جاهلیت» مواجه بودند. سیاستهای حضرت برای گذار از جامعه جاهلی به جامعه اسلامی، کاملاً آمیخته با اخلاق بود و اگر چنین نبود، متصف به «خلق عظیم» نمیشدند. وی افزود: پیامبر (ص) یک جامعه اخلاقی ساختند؛ جامعهای که در آن ارزشهای اخلاقی همچون پیمان اخوت، ابزاری برای حل مسائل اجتماعی و سیاسی بود.
لزوم بازخوانی پژوهشی مسائل با رویکرد حکمرانی
استاد لکزایی در پایان با مقایسه نوع «مسئلهیابی» در داستان هابیل و قابیل، تأکید کرد: تفاوت در کشف مسئله منجر به تفاوت در راه حل میشود؛ یکی راه حل را در قتل میبیند و دیگری در تقوا. وی پیشنهاد داد: پژوهشگران باید تکتک صحنههایی که پیامبر (ص) با آن مواجه بودند، از جمله مواجهه با امپراتوریهای زمان، مدیریت تهدید منافقین و گسترش قلمرو اسلامی را با رویکرد «چرخه حکمرانی» بازخوانی کنند تا سیاستهای فرازمانی حل مسئله برای استفاده در مدیریت امروز جامعه استخراج شود.