به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، نشست علمی با محوریت بررسی تطور اندیشه مستشرقان درباره مفهوم امامت در قرآن کریم، با عنوان «واکاوی آموزه امامت در مطالعات قرآنی شیعه در غرب»، با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحامد علیزاده موسوی به‌عنوان ارائه‌دهنده، حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر مؤمنی به عنوان ناقد علمی و دکتر حسن عبدی‌پور به عنوان دبیر علمی، در روز چهارشنبه به تاریخ ۲۱ آبان ۱۴۰۴، در سالن طبرسی پژوهشکده برگزار گردید.
حجت الاسلام والمسلمین علیزاده موسوی در آغاز، هدف پژوهش را بازخوانی انتقادی مسیر تحول فهم غرب از آموزه امامت در نسبت با متن قرآن دانست و اظهار کرد: از نیمه قرن نوزدهم تا روزگار حاضر، نگاه خاورشناسان از رویکرد سلبی و تاریخی به امامت، به رویکردی پدیدارشناسانه و در برخی موارد همدلانه تغییر یافته است.
وی روش تحقیق خود را توصیفی ـ تحلیلی بر مبنای بررسی متون مستشرقان از نولدکه، گلدتسیهر و آرتور جفری تا ایوب، لاوسون و براشر دانست و تأکید کرد که پژوهش حاضر می‌کوشد منطق درونی الهیات امامیه را در برابر پیش‌فرض‌های فلسفی و تاریخی غربی آشکار سازد.
عضوی هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، با اشاره به سه مسئله بنیادین در مطالعات غربی ـ یعنی دوگانگی قرآن صامت و ناطق، مسئله تحریف، و هرمنوتیک ولایت ـ به نقد برداشت‌های مستشرقان پرداخت و بیان کرد که غفلت از فهم درونی نظام امامت به‌مثابه ادامه وحی، باعث شده است مطالعات غربی تصویر ناقص و گسسته‌ای از تشیع ارائه دهند.
حجت‌الاسلام مؤمنی ضمن تأکید بر قوت روشی پژوهش، آن را دارای ساختاری منسجم در تحلیل تطبیقی دانست، اما یادآور شد که برای ارتقای پژوهش از سطح «نقد» به «نظریه‌پردازی»، باید بنیاد هرمنوتیک ولایت به‌صورت مدل بومی بازسازی شود.
وی پیشنهاد کرد نویسنده، در بازخوانی مراحل تاریخی (از ۱۹۶۰ تا امروز)، از چارچوب فلسفه‌ی تاریخ و زبان دینی بهره گیرد تا پیوند میان درک امام به‌عنوان «تأویل زنده‌ی وحی» با ساختار قرآنی روشن‌تر گردد.
در بخش پایانی نشست، دکتر حسن عبدی‌پور ضمن تقدیر از دقت و جامعیت پژوهش، تصریح کرد: کار دکتر علیزاده موسوی نمونه‌ای برجسته از نقد شرق‌شناسی شیعی است که می‌تواند الگوی مناسبی برای مطالعات بومی در حوزه قرآن‌پژوهی شیعه باشد.
وی افزود: تأکید پژوهش بر نقش علم اصول در پالایش روایت و تثبیت عقلانیت دینی، گامی مؤثر در بازسازی ارتباط میان وحی، امامت و تفسیر قرآنی است.
نتیجه و اهمیت علمی
این کرسی ترویجی بر ضرورت گذار از مطالعات توصیفی مستشرقان به نظریه‌پردازی بومی در حوزه الهیات قرآن تأکید داشت. محور اصلی نتیجه نشست این بود که امامت در منطق امامیه نه رقیب قرآن، بلکه استمرار زنده‌ی وحی در تاریخ است و امام به‌عنوان وارث علم نبوی، حافظ مصونیت متن الهی و مبین باطن قرآن معرفی می‌شود.
این نشست با استقبال گسترده‌ی اساتید و پژوهشگران حوزه مطالعات شیعه‌شناسی و الهیات تطبیقی همراه بود و مقرر گردید نتایج آن برای انتشار در مجموعه گزارش‌های کرسی‌های علمی ترویجی ارسال شود.