حجت‌الاسلام والمسلمین عیسی عیسی‌زاده، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در یادداشتی نوشت: امام صادق (علیه السلام) در عصر خود، به ویژه در نگاه دانشمندان جامعه، از عظمت فراوانی برخوردار است. «ابو زهره» در این زمینه می نویسد: « علمای اسلام با تمام اختلاف نظرها و تعدد مشرب هایشان در فردی غیر از امام صادق(علیه السّلام) و علم او اتفاق نظر ندارند» (مَا أجْمَعَ عُلَماءُ الِاسْلامِ عَلی اِخْتِلافِ طَوائِفِهِمْ فِی أمْرٍ کَما أجْمَعُوا عَلی فَضْلِ الإمامِ الصادِقِ وَ عِلْمِهِ»(الامام الصادق(علیه السّلام) ، ابو زهره، ج۱ص ۶۶)). همچنین «شهرستانی» نویسنده کتاب مشهور «ملل و نحل» درباره شخصیت علمی و اخلاقی آن حضرت می نویسد: « او در امور و مسائل دینی از دانشی بی پایان و در حکمت از ادبی کامل و نسبت به امور دنیا و زرق و برق های آن از زهدی نیرومند برخوردار بود و از شهوت های نفسانی دوری می گزید» (وَ هُوَ ذُو عِلْمٍ غَزیرٍ فِی الدِّینِ، وَ أدَبٍ کامِلٍ فِی الْحِکمَهِ، وَ زُهْدٍ بَالِغٍ فِی الدُّنْیا، وَ وَرَعٍ تَامٍّ عَنِ الشَّهَوَاتِ»( الملل و النحل، الشهرستانی، ج ۱، ص ۱۴۷)). ابو حنیفه می گفت: « من هرگز فقیه تر از جعفر بن محمد (علیهما السّلام) ندیده ام، او مسلّم اعلم امّت اسلامی است» («مَا رَأَیتُ أَفْقَهُ مِنْ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ، وَ أنّه أَعْلَم الْأُمَّه» (جامع المسانید، خوارزمی، ج ۱، ص ۲۲۲) )
درس یکم: جایگاه و عظمت قرآن
امام صادق(علیه السلام) جهت تشویق مردم به تلاوت، تمسک و اُنس با قرآن نکات ارزشمندی در باره جایگاه و عظمت قرآن کریم وآثار و برکات توجه به قرآن را فرمودند که به بعضی از آنها اشاره می شود.
۱. قرآن عهد الهی
حریز از امام صادق(علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: « قرآن برنامه‌اى است الهى پس بسیار شایسته است که هر فرد مسلمان در عهدنامه الهی‌اش به دقت نظر افکند و هر روز دست کم پنجاه آیه را با تدبیر تلاوت کند»(علیکم بتلاوه القرآن فان درجات الجنه على عدد آیات القرآن، فإذا کان یوم القیامه قیل لقارئ القرآن اقرأ و ارقأ فکلّما قرأ آیه یرقى درجه (کافی، ج۲، ص۴۴۶)).
بیشتر بخوانید: درس‌هایی از توصیه‌های قرآنی امام صادق (علیه السلام)-بخش دوم
۲. درجات بهشت به تعداد آیات قرآن
مفضل بن عمر از امام صادق(علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: «بر شما باد به تلاوت قرآن! زیرا که درجات بهشت با عدد آیات مساوى است. روز قیامت به قارى قرآن گفته می‌شود که: بخوان و بالا برو. و او هر آیه که می‌خواند، یک درجه بالا می‌رود» (وسائل الشیعه، ج۲، ص ۸۴۲).
۳. بهره مندی از پاداش و محوگناهان
امام صادق(علیه السلام) به فضیل بن یسار فرمود: «چه مانعى دارد که یک تاجر در بازار که سرگرم داد و ستد است، وقتى به خانه آمد، پیش از آن که بخوابد، سوره‌اى از قرآن بخواند تا به هر آیه ده پاداش به او بدهند و ده گناه از او محو شود»(ما یمنع التاجر منکم المشغول فى سوقه اذا رجع إلى منزله أن لا ینام حتى یقرأ سوره من القرآن فتکتب له مکان کل آیه یقرؤها عشر حسنات و یمحى عنه عشر سیئات. کافی، ج۲، ص۴۴۷).
۴. بهره مندی از رضوان و رحمت الهی
امام صادق(علیه السلام) فرمود: «در روز قیامت فردى را براى حساب صدا می‌کنند، پس قرآن در پیش روى او قرار می‌گیرد و می‌گوید: خدایا! من قرآنم و این بنده تو در راه تلاوت من خود را به رنج و تعب انداخت و در دل‌هاى شب مرا تلاوت کرد و قلبش روشن و اشکش جارى شد. پروردگارا! او را از من خشنود کن؛ همچنان که من از او خشنودم،خداوند عزیز جبار می‌فرماید: «بنده من! دست راستت را بیاور. آنگاه آن را از رضوان و دست چپ او را از رحمت پر می‌کند و سپس به او می‌فرماید: این بهشت ماست، بخوان و بالا برو! پس او آیه می‌خواند و یک درجه ترفیع می‌شود»(همان، ص۴۴۹).
۵. بهره مندی از حسنات عظیم
اسحاق بن عمار از امام صادق(علیه السلام) روایت کرده که فرمود: « تلاوت صد آیه از قرآن در نماز شب، با قنوت یک شب مساوى است و کسى که دویست آیه در غیر نماز بخواند، یک قنطار حسنه برایش نوشته می‌شود و قنطار ۱۲۰۰ اوقیه است و هر اوقیه‌اى از کوه احد بزرگ‌تر است» (من قرأ مائه آیه یصلّى بها فى لیله کتب الله عزوجل له بها قنوت لیله. و من قرأ مائتى آیه فى غیر صلاه کتب الله له فى اللوح قنطاراً من الحسنات و القنطار ألف و مائتا أوقیه و الأوقیه أعظم من جبل اُحد؛ همان، ص۴۴۵).
۶. بهره مندی از الطاف اهل بیت(علیهم السلام)
زید شحام گوید: حضرت امام جعفر صادق(علیه السلام) در شب جمعه‌اى در بین راه به من فرمود:
« قرآن بخوان که امشب شب جمعه است. پس این آیه را خواندم: روز جدایى ـ حق از باطل ـ وعده‌گاه همه آنهاست؛ روزى که هیچ دوستى کمترین کمکى به دوستش نمی‌کند و از هیچ سو یارى نمی‌شوند. مگر افرادى را که خداوند یارى کند. امام فرمود: به خدا سوگند! این ماییم که خداوند به ما رحم می‌کند و ما را پروردگار استثنا کرده است، و لکن ما به دوستانمان سود خواهیم رساند»(إقرأ فإنها لیله الجمعه قرآناً. فقرأت: إِنّ یَومَ الْفَصْلِ میقاتُهُمْ أَجْمَعینَ یَومَ لا یُغْنی مَولًى عَنْ مَولًى شَیْئًا و لا هُمْ یُنْصَرُونَ إِلاّ مَنْ رَحِمَ اللّه(دخان/۴۰) فقال أبوعبدالله: نحن والله الذى یرحم الله و نحن والله الذى استثنى الله و لکنّا نغنى عنهم؛ بحارالانوار، ج۴۷، ص۵۵).
۷. بهره مندی از بهشت جاودانه
امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید:« هر جوان مؤمنى که قرآن تلاوت کند، قرآن با گوشت و خون او آمیخته می‌گردد و با سفراى گرامى خدا همنشین خواهد بود و همانا قرآن حائلى بین او(و بین تیرگی‌ها) در روز قیامت خواهد بود.قرآن به محضر پروردگار می‌گوید: خدایا! هر کارگرى اجر و مزد کار خویش را دریافته، جز این جوان؛ پس بهترین عطایاى خود را به او برسان. خداوند دو لباس از لباس‌هاى بهشتى به او می‌پوشاند و بر سرش تاج کرامت را می‌گذارد. سپس به قرآن خطاب می‌شود که: آیا تو را درباره او راضى کردیم؟ قرآن کریم در پاسخ می‌گوید: خدایا! دوست می‌داشتم که بهتر از این کرامت‌ها را به او می‌دادی. پس در دست راست آن جوان، امان‌نامه و در دست چپش زندگى ابدى در بهشت می‌دهند. سپس وارد بهشت می‌گردد و به او گفته می‌شود: قرآن بخوان و یک درجه بالا برو. آن گاه به قرآن گفته می‌شود: آیا عطایا و کرامت‌هاى خود را به او رساندیم. آیا تو را راضى کردیم؟ قرآن در پاسخ می‌گوید: آری»(من قرأ القرآن و هو شابّ مؤمن اختلط القرآن بلحمه و دمه و جعله الله مع السفره الکرام البرره و کان القرآن حجیزاً عنه یوم القیامه یقول: یا رب إنّ کلّ عامل قد أصاب أجر عمله غیر عاملى فبلّغ به أکرم عطایاک.فیکسوه الله حلتین من حلل الجنه و یوضع على رأسه تاج الکرامه ثم یقال له: هل أرضیناک فیه؟ فیقول القرآن: یا رب قد کنت أرغب له فیما هو أفضل من هذا. فیعطى الأمان بیمینه و الخلد بیساره ثم یدخل الجنه فیقال له: إقرأ و اصعد درجه.ثم یقال له: هل بلّغنا به و أرضیناک؟ فیقول: نعم. کافی، ج۱، ص۴۴۱).
۸. بهره مندی ازپرتو افشانى خانه قرآنی
بسیارى از خانه‌هاى مسلمانان به دلیل برخى مسائل در آنها، ویژگی خاصى دارند؛ از جمله در خانه‌اى که قرآن تلاوت شود، نورى می‌درخشد که آسمان نیز از این درخشش نورانى می‌شود. امام صادق(علیه السلام) فرمود: « هنگامى که در خانه‌اى قرآن خوانده شود، براى آن، نور درخشانى خواهد بود که در آسمان بدرخشد و در بین خانه‌ها شناخته شود».و فرمود: « اگر در خانه‌اى که مسلمانى در آن هست، قرآن خوانده شود، در آسمان‌ها چنان براى اهل آسمان جلوه کند که ستارگان درخشان و پرفروغ آسمان براى اهل زمین جلوه می‌کنند»(الدار إذا تُلى فیها کتاب الله لها نور ساطع فى السماء و تعرف من بین الدور، إن البیت إذا کان فیه المرء المسلم یتلو القرآن یتراءه أهل السماء کما یتراءى أهل الدنیا الکوکب الدرّیّ فى السماء؛( کافی، ج۲، ص۴۴۶).
۹. بهره مندی پدرو مادر تلاوت کننده از آمرزش الهی
امام صادق (علیه السلام) فرمود: «خواندن قرآن از روى آن، موجب تخفیف عذاب از پدر و مادر می‌شود؛ گر چه کافر باشند».(کافی ج۲ص۴۴۰.)
