به گزارش روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، حجت الاسلام والمسلمین دکتر نجف لک‌زایی رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، عصر روز سه‌شنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴ در آیین رونمایی از نشریه مطالعات حکمرانی اسلامی گفت: راهبرد اصلی دفتر تبلیغات اسلامی از سال ۱۴۰۰ به صورت «امتداد مسئله‌محوری در چرخه حکمرانی» به تصویب هیئت امنای دفتر تبلیغات اسلامی رسید و ابلاغ شد و پس از آن، هسته حکمرانی اسلامی در دفتر تبلیغات اسلامی تشکیل و در نهایت به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتقل شد. این هسته به دو بخش تقسیم شد: یکی بخش کارگروه علمی حکمرانی است که مباحث پژوهشی را در پژوهشگاه دنبال می‌کند و بخش دیگر کارگروه اجرایی حکمرانی که در سطح دفتر تبلیغات اسلامی پیگیری می‌شودد تا قسمت¬های مختلف دفتر وارد مباحث حکمرانی شوند و در همین راستا نیز میز حکمرانی اسلامی در دفتر تبلیغات اسلامی تشکیل خواهدشد که مصوبه آن در شورای راهبری دفتر به تصویب رسید.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: در راستای فعالیت‌های پژوهشی، دو مجله در حوزه حکمرانی توسط پژوهشگاه منتشر شده است که اولین مجله، «الحوکمه فی القرآن والسنه» نام دارد که موفق به دریافت رتبه از وزارت علوم شده و اکنون شماره پنجم آن در دست انتشار است. ضمناً نسخه الکترونیکی این مجله از طریق سامانه پژوهان در دسترس قرار دارد.
وی همچنین به انتشار مجله دیگری به نام «مطالعات حکمرانی اسلامی» به زبان فارسی اشاره کرد و افزود: مجوز این مجله از وزارت ارشاد اخذ شد و شماره اول آن منتشر گردید و در حال حاضر، ۱۲ مقاله در شماره اول و ۱۲ مقاله دیگر در شماره دوم در حال انتشار است که پیش‌بینی می‌شود شماره دوم تا مهرماه ۱۴۰۴ نهایی و منتشر شود.
حجت الاسلام والمسلمین استاد لک‌زایی به طراحی رشته حکمرانی اسلامی اشاره کرد و افزود: این رشته طراحی شده و سرفصل‌های آن آماده است و مجوز آن نیز از وزارت علوم اخذ شده و در حال حاضر در مرحله اجرایی است.
حکمرانی اسلامی، فرآیندی پیچیده و فراتر از حکومت‌های سنتی است
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: یکی از ارکان اساسی در پیشبرد موفقیت‌های پژوهشی و علمی، وجود یک ساختار منابع انسانی کارآمد است که اگر در این زمینه دچار کمبود و ضعف باشیم، طبیعتاً در سایر حوزه‌ها نیز پیشرفت مطلوبی حاصل نخواهد شد و در این راستا، یکی از ماموریت‌های هسته حکمرانی اسلامی، تولید و تدوین ادبیات خاص حکمرانی اسلامی است.
وی افزود: با توجه به گسترش روزافزون ترجمه متون در کشور و انتشار بسیاری از متون خارجی، ضروری است که ضمن بهره‌برداری از این تجارب بشری، رویکرد اسلامی در زمینه حکمرانی نیز پیگیری شود تا ظرفیت‌های غنی متون اسلامی نیز به‌طور جدی در این عرصه مورد توجه قرار گیرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین استاد نجف لک‌زایی تأکید کرد: این فعالیت‌ها به عنوان مقدمه‌ای برای ورود به مرحله‌ای دیگر است که به بررسی تجربیات حکمرانی در جمهوری اسلامی ایران و آسیب‌شناسی آن می‌پردازد و هدف از این بخش دوم، یافتن راهکارهای مناسب برای آینده است.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه با اشاره به پیچیدگی‌های مفهومی حکمرانی، گفت: حکمرانی، به‌ویژه در مفهوم نوین آن، فراتر از همان معنای سنتی حکومت است و بسیاری از افراد حکمرانی را با حکومت اشتباه می‌گیرند، البته در رویکرد سنتی، این اشتباه قابل فهم بود چراکه در حکمرانی سنتی، این دو مفهوم یکسان به شمار می‌رفتند، اما در حکمرانی نوین، مفهوم حکمرانی بسیار گسترده‌تر از آن است که تنها محدود به دولت و حاکمیت شود. ضمن اینکه حکمرانی نوین شامل کنش‌گران مختلفی است که در سطوح اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی درگیر هستند و این امر آن را از مفهوم سنتی حکومت متمایز می‌کند.
وی ادامه داد: در واقع، حکمرانی نوین به مثابه یک فناوری نرم است که به جوامع کمک می‌کند تا اهداف خود را تحقق بخشند و این اهداف، می‌تواند دنیوی، مادی، یا حتی اخروی باشد؛ هر جامعه‌ای بر اساس ارزش‌ها و باورهای خود اهداف متفاوتی را دنبال می‌کند چراکه حکمرانی به ما می‌آموزد که اگر دولت، ملت و نهادهای مختلف در جامعه هماهنگ و همسو نباشند، رسیدن به این اهداف غیرممکن خواهد بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین استاد لک‌زایی در ادامه به بررسی سنت اسلامی در حکمرانی پرداخت و گفت: در تاریخ اسلامی، اندیشمندان بزرگی چون شیخ بهایی، خواجه نصیرالدین طوسی، بوعلی سینا و فارابی به‌طور هم‌زمان در چندین حوزه علمی فعالیت می‌کردند، ضمناً این اندیشمندان نه تنها در فلسفه و حکمت، بلکه در مسائل علمی و عملی دیگری نیز دستاوردهایی داشته‌اند که می‌توانستند در حل مسائل پیچیده حکمرانی مؤثر باشند.
وی عنوان کرد: حکمرانی اسلامی به ما می‌آموزد که برای حل مشکلات پیچیده اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، نمی‌توان تنها به یک رشته علمی یا متخصصین یک حوزه خاص متکی بود، بلکه باید از همکاری متخصصان و کنش‌گران تمامی حوزه‌ها بهره برد.
استاد لک‌زایی ادامه داد: این نگاه جامع و کل‌نگر به حکمرانی است که می‌تواند ما را در مواجهه با بحران‌های پیچیده اجتماعی و حل مسائل کلان کشور یاری دهد. ضمن اینکه حکمرانی اسلامی، برخلاف آنچه برخی تصور می‌کنند، محدود به حوزه‌های سیاسی یا اقتصادی نیست، بلکه یک فرآیند هم‌افزایشی است که در آن همه کنش‌گران اجتماعی با همکاری یکدیگر باید به‌دنبال تحقق اهداف جامعه باشند.
حکمرانی اسلامی باید با مشارکت همه‌جانبه کنش‌گران اجرایی شود
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به اهمیت مشارکت موثر کنش‌گران در تصویب و اجرای قوانین اظهار کرد: اگر کنش‌گران مرتبط با یک قانون در فرآیند تصویب آن دخالت نداشته باشند، این قانون از کارایی لازم برخوردار نخواهد بود؛ به عنوان مثال، اگر بخواهیم مسئله امنیت و دفاع یک کشور را حل کنیم و تنها نیروهای مسلح در این فرآیند دخیل باشند و مردم مشارکت نکنند، قطعاً این تلاش با توفیق همراه نخواهد بود ضمن اینکه در دوران دفاع مقدس، مردم با حضور فعال خود و تحت رهبری سپاه در این حوزه، توانستند به موفقیت‌های بزرگی دست یابند.
وی ادامه داد: بنابراین، حکمرانی اسلامی نیازمند مشارکت تمامی کنش‌گران است، چرا که این رویکرد نه تنها باید علمی، بلکه باید مبتنی بر حل مسائل واقعی و ارائه زیرساخت‌های اسلامی باشد؛ به عنوان مثال، در فهم قرآن کریم، حکمرانی تأثیر بسزایی دارد و وقتی آیات قرآن را با رویکرد حکمرانی مطالعه می‌کنیم، درک بهتری از ساختار و محتوای این آیات خواهیم داشت، چراکه قرآن کریم در بیان داستان‌های پیامبران، به‌طور هم‌زمان به مباحث اخلاقی، اعتقادی و حقوقی پرداخته است و این همه‌جانبه بودن بیان قرآن به ما می‌آموزد که مسائل انسانی نمی‌توانند به‌طور جداگانه بررسی شوند.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اذعان کرد: در این مسیر، مقام معظم رهبری نیز پنج مرحله را به‌عنوان رسالت حوزه‌های علمیه مطرح فرمودند؛ آموزش و تعلیم، تربیت مبلغ فرهنگی، جهاد تبیین، تبیین نظامات اسلامی و در نهایت تولید نرم‌افزارهای لازم برای تحقق تمدن نوین اسلامی که این مراحل در واقع یک بسته جامع و به هم پیوسته هستند که در راستای حکمرانی اسلامی قرار دارند و استفاده از این رویکرد حکمرانی می‌تواند فهم ما از بسیاری از احادیث را راهبردی‌تر کند و به ما کمک کند تا از آن‌ها در زندگی امروز بهره‌برداری بیشتری داشته باشیم.
