به گزارش روابط عمومی پزوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین عیسی عیسی‌زاده، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، طی یادداشتی نوشت: همواره در طول تاریخ شخصیت‌هایی بوده‌اند که تأثیر بسزایی در شکل‌گیری صلح جهانی و بین‌الادیانی در مسیر زندگی بشریت ایفا کرده‌اند. برخی از این افراد به قدری ستم‌پیشه و مستکبر بوده‌اند که چهره‌های سیاه و مخدوش از آنان در اذهان آیندگان نقش بسته و برخی نیز بالعکس، آن‌قدر جذبه داشته‌اند که افراد بسیاری در طول تاریخ شیفته منش و مرام آن‌ها شده و نهایت همت خود را به خرج داده‌اند تا با معرفی چندین و چند باره این‌دسته از شخصیت‌ها، به نوعی، سیمای پر از جاذبه آن افراد را برای آیندگان بازتعریف کنند.
قطعاً اسطوره‌های خوشنام تاریخی، انبیاء و اولیای الهی در زمره این‌دسته از افراد قرار می‌گیرند. در همین راستا کتب مقدس ادیان الهی همچون قرآن و عهدین، با هدف هدایت بشریت، به معرفی برخی از افراد هر دو دسته پرداخته‌اند. این نکته به نوبه خود نشان‌دهنده این است که زنده نگه داشتن یاد و نام این افراد می‌تواند در تحقق صلح جهانی و بین‌الادیانی و ترسیم مسیری صحیح در زندگی بشر نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
بدون شک یکی از شخصیت‌های فرزانه، اسوه اخلاق و عرفان، سیاستمدار توانمند در دنیای معاصر رهبر فقید و فرزانه انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی(ره) است. شخصیتی که به اعتراف تحلیلگران و متفکران غربی «مسیح معاصر»، «دست خدا بر روی زمین»، «از مردان بزرگ تاریخ در این قرن»، «شکننده طلسم سکوت در برابر ظلم و طاغوت»، «احیاکننده دین» در دنیای معاصر بوده است.(حق‌دوست، ۱۳۸۶)
با توجه به اینکه تاکنون درباره ترسیم قرآنی برخورد‌های حضرت امام(ره) با پیروان ادیان الهی و نقش آن در تحقق صلح جهانی، اثری تدوین نشده است، این نوشتار در پی آن است تا با تبیین گزارش‌هایی که درباره مواجه حضرت امام(ره) با پیروان ادیان ابراهیمی صورت گرفته، مبانی و پشتوانه‌های قرآنی کلام و یا رفتار امام(ره) و نقش آن را در فراهم شدن زمینه صلح جهانی تشریح کند تا سهمی هرچند کوچک در معرفی بعدی از ابعاد کم‌نظیر این شخصیت الهیِ بین‌المللی برداشته باشد.
تبریک اعیاد از سوی امام خمینی(ره)، الگویی قرآنی برای وحدت
تبریک گفتن اعیادی همچون عید باستانی نوروز به هموطنان ایرانی اعم از مسلمان و غیرمسلمان، امام راحل عموماً در تبریک عید نوروز از تعبیر «ملت ایران» استفاده می‌کردند. به قرینه تعابیری همچون ملت قهرمان ایران و همه قشر‌های ملت که در پیام‌های تبریک نوروزی ایشان آمده است، می‌توان استدلال کرد که مخاطب تمامی پیام‌های نوروزی ایشان جمیع ملت ایران بودند. (امام خمینی، ۱۳۷۸، ج ۱۲: ص ۱۹۷-۲۰۱؛ ج ۱۶: ص ۱۲۹-۱۳۱؛ ج ۱۷: ص ۳۶۸-۳۷۰؛ ج ۱۸: ص ۳۹۴-۳۹۷؛ ج ۱۹: ص ۱۹۴-۲۰۰؛ ج ۲۰: ص ۱۶-۱۹؛ ص ۲۳۲-۲۳۵؛ ج ۲۱: ص ۳۲۴)
همچنین تبریک سالانه ایام کریسمس، عیدی که منتسب است به میلاد حضرت مسیح(ع)، از سوی امام راحل چه در زمانی که ایشان در ایران حضور داشته و چه در زمان تبعید ایشان در نوفل‌لوشاتو فرانسه (رجائی، ۱۳۸۲، ج ۲: ص ۲۰۲-۲۰۳؛ امام خمینی، ۱۳۷۸، ج ۱۱: ص ۳۵۲؛ ج ۵: ص ۲۷۲)، همراه با انتخاب مضامینی زیبا و دقیق یکی از برنامه‌های متداول زندگی حضرت امام(ره) بوده است.
توجه به آیاتی از قرآن کریم که در آن از تعبیر «ایام الله» و عید استفاده شده است، می‌تواند در فهم مبانی و پیشینه قرآنی این عمل حضرت امام مؤثر باشد. تعبیر ایام الله به معنای روزهای خدا در آیات (سوره ابراهیم/ آیه ۵) و (سوره جاثیه/ آیه ۱۴) ذکر شده است و مراد از آن یادآوری روز‌هایی است که اهمیت بسیار زیادی برای معتقدان به خداوند متعال دارد. روز‌هایی که ممکن است با هویت تاریخی، اجتماعی و سیاسی ملت‌ها عجین شده باشد و یادآوری آن همان‌گونه که در (سوره ابراهیم/ آیه ۵) آمده است بر پیامبرانی همچون موسی(ع) واجب شمرده شده است.
«وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآیَاتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَکَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَذَکِّرْهُمْ بِأَیَّامِ اللَّهِ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ؛ و همانا موسی را با نشانه‌های خود فرستادیم و به او وحی کردیم که قوم خود را از تاریکی‌ها به سوی روشنایی بیرون آور و روزهای خدا را که روزهای رحمت، عذاب، پیروزی و شکست است به آنان یادآوری کن، بی‌تردید در این روزهای خدا برای هر شکیبای سپاسگزاری نشانه‌هایی از توحید، ربوبیت و قدرت خداست.» بر مبنای این آیه کریمه یادآوری روزی همچون کریسمس روزی که یادآور تولد معجزه‌آسای حضرت عیسی(ع) است، نشانه‌‌ای بزرگ از ربوبیت و قدرت خداوند است.
تعبیر عید نیز که تنها یک بار و در آیه ۱۱۴ سوره مائده ذکر شده است، به تعبیر علامه طباطبائی روزی است که باعث وحدت کلمه، تجدید حیات ملت، نشاط جامعه و یادآور عظمت و نقش دین است. (طباطبایی، ۱۳۵۲، ج ۶: ص ۲۳۵)؛ توجه به این نکات در خطابه‌هایی که امام خمینی(ره) به مناسبت آغاز سال نو شمسی ایراد می‌فرمودند، مشهود است.
اگر این رفتار و مواجهه قرآنی امام خمینی(ره) با پیروان دیگر ادیان در جوامع بشری نهادینه شود ریشه بسیاری از کینه‌توزی، دشمنی، جنگ و خونریزی از سطح جهان رخت بسته و صلح جهانی جای آن را خواهد گرفت. زیرا تبریک گفتن و یادآوری ایام خجسته متعلق به هر شخص و قومی نشان از ابراز محبت و ارزش نهادن به مقدسات آنان است و این ارزش‌گذاری می‌تواند زمینه جلب محبت و همدلی و صلح را فراهم کند.
درخواست دعا از مسیحیان؛ زمینه‌ساز همدلی بین ادیان
یکی از نکاتی که در کلام حضرت امام(ره) به آن اشاره شده است، درخواست ایشان از مسیحیان بوده تا در ایام ولادت حضرت مسیح برای رهایی ملت ایران از دست رژیم ستم‌پیشه شاهنشاهی دست به دعا بردارند.
آنجا که فرمود: «من به اسم ملت مظلوم ایران از شما ملت مسیح می‌خواهم که در روزهای متبرک خود به ملت ما که گرفتار سلطان ستمکارند، دعا کنید و فرج آنان را از خدای بزرگ بخواهید.» (امام خمینی، ۱۳۷۸، ج ۵: ص ۲۷۲)
در میان مردم متعارف و مرسوم است که از یکدیگر التماس دعا دارند. همان‌گونه که قرآن کریم در آیه ۶۰ سوره غافر فرموده است دعا کردن به‌نوعی عبادت الهی محسوب می‌شود. «وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ؛ و پروردگارتان فرمود مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم در حقیقت کسانى که از پرستش من کبر مى‌ورزند به‌زودى خوار در دوزخ در مى‌آیند.»
بنا به تعبیری که از امام راحل نقل شده است، کسی که برای دیگری دست به دعا بردارد و عملاً فعالیتی را به نفع فردی دیگر انجام می‌دهد، درواقع به بندگان خدا خدمت می‌کند و خدمت به بندگان خدا، همان خدمت به خدا محسوب می‌شود. به نظر می‌رسد که این‌گونه درخواست‌های حضرت امام راحل از پیروان سایر ادیان، برای توجه دادن آن‌ها به سوی حقیقتی است که نقطه اشتراک همه ادیان ابراهیمی است و این حقیقت همان توحید است؛ همین دعاها، همین توجهات به خدا، انسان را به مبدأ غیبى متوجه مى‌کند و نه تنها مانع فعالیت نمى‌شود، بلکه فعالیت هم مى‌آورد؛ فعالیتى که براى خودش نیست، براى بندگان خداست و مى‌فهمد که فعالیت براى بندگان خدا، خدمت به خداست. (امام خمینی، ۱۳۷۵، ص ۱۴۵؛ گواهی، ۱۳۷۴، ص ۱۰۱)
درخواست دعا از دیگران نشان از اعتماد درونی به آن فرد و نوعی ارزش نهادن برای شخصیت اوست و این‌گونه اعتماد و شخصیت نهادن می‌تواند زمینه دوستی، محبت و صلح و برادری را در جوامع انسانی نهادینه کند.
