به گزارش روابط عمومی پزوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین استاد نجف لک‌زایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی طی سخنانی در هم اندیشی تخصصی «مذاکره در اسلام» که به همت پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی و وزارت امور خارجه در سالن جلسات غدیر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد، اظهار کرد: اگر بخواهیم جامعه‌ای منسجم و همبسته با اصول ولایی داشته باشیم، باید گفت‌و‌گو و تعامل در سطح فراگیر در جامعه رایج باشد.
وی به مفهوم مذاکره در قالب تاکتیک و تکنیک اشاره کرد و گفت: در برخی شرایط خاص، مذاکره می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای دستیابی به اهداف کوتاه‌مدت و محدود مورد استفاده قرار گیرد که در این شرایط، مذاکره می‌تواند به‌عنوان یک راهکار برای کاهش تنش‌ها و تسهیل فرآیند‌های مختلف در سطح داخلی یا خارجی به کار آید.
معاون پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی ابراز کرد: مذاکره در میان دوستان، متفاوت از مذاکره با دشمنان است. مذاکره دوستانه باید به‌عنوان یک فرهنگ در جامعه اسلامی نهادینه شود، به‌ویژه در جوامع ولایی که اهداف مشترک و همبستگی میان افراد مبتنی بر اصول اسلامی است، مذاکره فراتر از یک ابزار تاکتیکی و تبدیل به یک ارزش فرهنگی می‌شود و در این زمینه، مذاکره باید ابزاری برای وحدت، همبستگی و رسیدن به اهداف بلندمدت جامعه باشد، نه تنها یک روش برای رسیدن به توافق‌های فوری.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در ادامه سخنان خود به نامه ۵۳ حضرت علی(ع) به مالک اشتر اشاره و عنوان کرد: حضرت علی(ع) در این نامه به نحوه صحیح مذاکره با دشمنان و اصول آن در زمان‌های مختلف پرداخته‌اند. ایشان به مالک اشتر توصیه می‌کنند که در شرایط دشمنی، اگر دشمن پیشنهاد صلح یا گفت‌و‌گو کرد، از این فرصت استفاده کرده و آن را رد نکند چراکه این دستور به معنای آگاهی از موقعیت و شرایط خاص است که در آن مذاکره می‌تواند به‌عنوان یک راهبرد مؤثر در جهت حفظ مصالح عمومی و امنیت جامعه استفاده شود.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: حضرت علی(ع) در باره مذاکره با دشمن می‌فرماید: پس از اینکه مذاکره کردی و صلح را امضا کردی، باید بسیار هوشیار و آماده باشی. ایشان هشدار می‌دهند که حتی پس از امضای قرارداد صلح، باید از خطرات احتمالی دشمن که ممکن است قصد فریب و غافل‌گیری داشته باشد، آگاه بود. این مسئله به‌ویژه در مذاکرات بین‌المللی و سیاسی اهمیت دارد؛ جایی که ممکن است دشمن در ظاهر صلح‌جو به نظر رسد، ولی در واقع قصد دارد تا از این فرصت برای نزدیک شدن به طرف مقابل و غافل‌گیر کردن او استفاده کند.
استاد نجف لک‌زایی عنوان کرد: در صورت نگاه تاکتیکی، مذاکرات ممکن است تنها به‌عنوان ابزاری برای رسیدن به هدفی کوتاه‌مدت و فردی استفاده شود، اما اگر مذاکره به‌عنوان یک فرهنگ در نظر گرفته شود، در این صورت می‌توان آن را به‌عنوان یک فرآیند بلندمدت برای ایجاد همبستگی، امنیت و توسعه جامعه دید.
وی در ادامه به سه نکته مهم در مذاکرات اشاره کرد که باید از آنها اجتناب کرد و گفت: نخستین مورد «دروغ و فریب» است چراکه دروغگویی در مذاکره و قرارداد‌ها به هیچ عنوان پذیرفته نیست؛ دومین مسئله تحریف واقعیت‌هاست یعنی نباید در مذاکره چیزی به‌گونه‌ای نشان داده شود که واقعیت ندارد و سومین مقوله خدعه یا فریبکاری است یعنی باید از فریبکاری در مذاکرات و قرارداد‌ها اجتناب شود.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به نقش کارشناسان اطلاعاتی و امنیتی در فرآیند تصمیم‌گیری‌های کلان اشاره کرد و گفت: در مسائل پیچیده مانند مذاکرات بین‌المللی، باید کارشناسان مختلف نظرات خود را در اختیار سیاستمداران قرار دهند، اما در نهایت تصمیم‌گیری نهایی بر عهده مقام‌های سیاسی است که توانایی ارزیابی تمامی جوانب و پیامد‌های تصمیمات را دارند.
وی در پایان سخنان خود تأکید کرد: اصول اخلاقی و وفای به عهد باید در تمامی سطوح از فردی تا بین‌المللی در مذاکرات و قرارداد‌ها رعایت شود چراکه این اصول در اندیشه امام علی(ع) به‌عنوان پایه‌ای برای مذاکرات سالم و انسانی شناخته می‌شود و می‌تواند در جلوگیری از سوءاستفاده‌ها و بهانه‌جویی‌ها در فرآیند مذاکرات مؤثر باشد.
