بررسی فقهی خمس سهام بورس در فصلنامه «فقه»
یکصد و دوازدهمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «فقه» به صاحب امتیازی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «بازخوانی ادله حد قتل برای مرد غیر مسلمان به واسطه زنا با زن مسلمان «نقد فقهی بند پ ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی»»، «بررسی فقهی خمس سهام بورس»، «بررسی چالش‌های فقهی دیدگاه مشهور نسبت به عدم صحت شاهد فرع شدن زنان»، «بازپژوهی سرنوشت تضمینات پس از انتقال تعهد در فقه امامیه و حقوق ایران با تأکید بر مواد ۲۹۲ و ۲۹۳ قانون مدنی»، «بررسی فقهی و حقوقی معاملات افراد افسرده»، «حکم اهل خبره جهت قطع دست شلاء در قصاص و مقایسه آن با محاربه و سرقت (با تکیه بر دیدگاه خلاف مشهور صاحب جواهر)»، «قلمرو الزام زوج بر طلاق در فقه مذاهب اسلامی».
در چکیده مقاله «بررسی فقهی خمس سهام بورس» آمده است: «یکی از واجبات و فروع دین مبین اسلام، فریضه «خمس» است که در موارد خاصی واجب است. اما در مورد وجوب خمس در موضوعات جدیدی همچون «سهام بورس»، پژوهشی صورت نگرفته که این مقاله درصدد بررسی این مسئله است. برای شناخت حکم خمس در سهام بورس لازم است ابتدا ماهیت سهام مشخص شود. لذا پس از بررسی احتمالات مختلف در ماهیت سهام، ادله وجوب خمس بازپژوهی میشود تا مدلول آن‌ها معین گردد و درنتیجه حکم خمس طبق هریک از احتمالات روشن شود. به‌طور کلی شش احتمال در مورد ماهیت سهام مطرح شده که تنها احتمال پنجم (مال اعتباری مستحدث) بدون اشکال است. اما طبق احتمالات مختلف، اگر اطلاق ادله خمس پذیرفته شود و یا با الغای خصوصیت، ادله شامل امور اعتباری نیز بشود، سهام طبق تمامی مبانی، متعلق خمس خواهد بود؛ در غیر این صورت مطابق احتمالاتی که سهام امری اعتباری باشد، سهام بورس متعلق خمس قرار نمی‌‌گیرد. بنابراین طبق مبنای مختار، سهام بورس خمس دارد.»
در طلیعه مقاله «بررسی چالش‌های فقهی دیدگاه مشهور نسبت به عدم صحت شاهد فرع شدن زنان» آمده است: «گاه حضور شاهد اصل در برخی موارد در محکمه ممکن نیست و نقش و اهمیت شاهد فرع در این‌گونه موارد نمایان میشود. برخی اوقات شاهد فرع مرد نیست و ممکن است زنی گواه بر شهادت شاهد اصل باشد. عده اندکی از فقها شاهد فرع‌شدن زنان را در موارد خاص می‌پذیرند، درحالی‌که نگاه سختگیرانه مشهور فقها نسبت به شهادت زنان موجب شده است تا شهادت فرع زنان را مورد پذیرش ندانند. پرداختن به دیدگاه مشهور و نقد و بررسی ادله آنان، به ما در رسیدن به مقصودی عقلایی خارج از تأثیرات عوامل غیر مستقیم در استنباطات فقهی کمک شایانی می‌نماید. از‌این‌‌رو این نوشتار که به روش توصیفی‌ـ تحلیلی انجام شده، نشان میدهد که ادله مشهور دال بر عدم پذیرش شاهد فرع‌شدن زنان مورد مناقشه است و بنابر ادله‌ای همچون اصل عدم برتری، قیاس اولویت، طریقیت شهادت به‌عنوان ملاک، عمومیت ادله و تنقیح مناط ماده ۱۸۶ ق.م.ا، پذیرش شهادت زن به‌عنوان شاهد فرع به صورت مطلق اثبات میشود.»
در چکیده مقاله «بررسی فقهی و حقوقی معاملات افراد افسرده» آمده است: «امروزه اختلالات روانی زیادی در حال گسترش هستند که اثر مستقیمی بر عنصر قصد و اراده طرفین می‌‌گذارد و صحت معامله را تحت تأثیر قرار میدهد. یکی از این اختلالات شایع، اختلال افسردگی است. پرسش اساسی در این پژوهش این است که وضعیت صحت معاملات در افراد افسرده با درجات مختلف چگونه است؟ در این نوشتار که به روش کتابخانه‌‌ای و به شیوه توصیفی‌ـ‌تحلیلی تدوین گردیده به این نتیجه دست‌یافتیم که افسردگی در حالت ضعیف بیماری، قابل‌درمان و کنترل است، اما در درجات حاد به جهت فقدان قوه ادراک و تفکر و عدم تمرکز و ضعف شدید در تصمیم‌‌گیری، قصد را با خطا و اشتباه مواجه می‌کند و بیمار به گمان رهایی از افکار منفی و بدون توجه به آثار و پیامدهای ناشی از آن، به انجام معاملات تکانشی و اجباری مکرر و بذل و بخشش‌های بی‌حدوحصر و انجام وصایای غیرمنطقی می‌‌پردازد. با توجه به شرایط بحرانی مبتلایان به افسردگی با درجات حاد و همچنین احراز وجود خلل در عنصر قصد در این دسته از بیماران توسط کارشناسان فن، معاملات این دسته از افراد در این حالت مطابق بر مبانی فقهی و حقوقی محکوم به بطلان است.»
منبع:
روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
اخبار پژوهشکده فقه و حقوق, اخبار اداره نشریات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی, فصلنامه علمی ـ پژوهشی فقه
|