به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی مقدم، رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم، ۹ اردیبهشت ماه در نشست علمی «گزارش علمی از دانشکده‌ای الهیاتی و برخی مراکز علمی ترکیه» با بیان اینکه هدف از سفر علمی ما به ترکیه شرکت در همایشی با محوریت مرجعیت قرآن کریم در یکی از دانشگاه‌های کشور ترکیه بود، گفت: در کنار این هدف اصلی دو هدف دیگر هم تعقیب شد؛ یکی اینکه در دانشکده الهیات استانبول یک پژوهش در مورد تمامی فعالیت‌های پژوهشی اسلامی از قرون اولیه در حال انجام است و به قرن پنجم رسیده‌اند و قرار است آن را ادامه دهند و یکی از این عرصه‌های پژوهشی هم مرتبط با فعالیت‌های قرآنی است؛ جلسه‌ای با مسئول پژوهش تشکیل شد و از نزدیک با این پژوهش‌ها آشنا شدیم و هدف دیگر هم آشنایی با فعالیت‌های یکی از مؤسسات دینی(الکوثر) بود. 

یوسفی مقدم با بیان اینکه باید اهداف سفرهای علمی مشخص باشد و نقض غرض صورت نگیرد، اضافه کرد: کسانی که سفر علمی به ترکیه دارند باید بدانند این کشور در حال احیای اندیشه‌های دینی و بازسازی این نوع اندیشه بعد از تفکرات آتاتورکی است؛ اندیشه دینی در ترکیه در حال شکل‌گیری است و زمینه مساعدی برای هم‌افزایی مذاهب اسلامی در ایران و ترکیه وجود دارد و قبل از اینکه فضای شفاف مورد دستاویز افراد تندرو قرار بگیرد باید از فرصت استفاده لازم را داشته باشیم و برنامه‌هایی تشکیل دهیم که مایه اختلاف مذاهب نشود.

رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن با بیان اینکه برگزاری یکسری همایش علمی و طرح مباحث اختلافی فرق و مذاهب در این کشور کار نادرستی است، تصریح کرد: رویکرد ما باید تقریبی و وحدت‌آفرین و پرهیز از اختلاف باشد و ضمن اینکه ملت‌ها به همدیگر نزدیک شوند دولت‌ها هم نزدیک شوند و دولت‌های اسلامی در سیاست‌های خود در عرصه بین‌المللی همفکری و تقریب داشته باشند. 

تاکید بر رویکرد تقریبی

یوسفی مقدم اظهار کرد: بنده درصدد هستم تا نامه‌ای به جامعه المصطفی و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در این‌باره بنویسم و این مسئله را به آنان متذکر شوم زیرا متاسفانه برخی که در یکی از این دو نهاد سمتی دارند از استبصار و تلاش در این راه سخن می‌گویند در حالی که چنین چیزی جزء مسئولیت این افراد نیست. اینکه یکی از افراد مسئول در مورد مسائل اختلافی و نزاع‌آفرین سخن بگوید کار درستی نیست. 

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه این سفر بسیار موفق بود و البته احساس خسران دارم که باید زودتر از اینها سراغ بحث مرجعیت علمی قرآن کریم می‌رفتیم، تصریح کرد: این پروژه در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در حال انجام است و کارهای علمی خوبی هم انجام شده است که یکی از آن‌ها همایش ملی مرجعیت قرآن است و بنا بر این است که همایش را بین‌المللی برگزار کنیم و جلسه ما در ترکیه هم رویکرد بین‌المللی داشت.

یوسفی مقدم اضافه کرد: یک همایش بین‌المللی در دانشکده الهیات دانشگاه استانبول کلید خورده است و ما احساس کردیم که نباید این همایش با مظلومیت و غربت قرآن برگزار شود لذا خدمت دبیر علمی همایش رسیدیم و روش تعامل و همکاری ما با این همایش مشخص شد؛ در این همایش تمام پژوهش‌های اسلامی در قرون مختلف مورد تحقیق است و پیشنهاد ما تحقیق درباره مسائل قرآنی است و مقرر شد هم در تبلیغات همایش نام دفتر تبلیغات اسلامی آورده شود و هم کمیته علمی به زبان فارسی ایجاد شود و مقالات مورد بررسی قر ار گیرد. البته هماهنگ شد که مقالاتی هم برای آنان نوشته شود و ۴ تا ۵ چکیده مقاله هم برای آنان ارسال شده است تا محتوای اصلی مقاله هم ارسال شود و ارزش‌های تفسیری شیعه بروز و ظهور یابد.

وی با بیان اینکه در بحث مرجعیت علمی قرآن دو عرصه اصلی وجود دارد، افزود: اولین عرصه اینکه قرآن منبع تولید علم است یعنی علوم انسانی و اسلامی از قرآن کریم استخراج می‌شود که امروز شاهد مظلومیت در این عرصه هستیم و از ظرفیت قرآن کریم بهره لازم برده نشده است. علامه طباطبایی تعابیر عجیبی دارد و فرموده است که آنقدر فاصله میان قرآن و علوم اسلامی زیاد است که ممکن است کسی در حوزه فقیه و فیلسوف شود ولی قرآن کریم را ندیده باشد و نخواند.  

این پژوهشگر بیان کرد: متاسفانه سازمان کنونی علوم اسلامی طوری است که در درون خود نیازی به قرآن برای پاسخگویی به نیازها احساس نمی‌کند؛ البته برخی این جمله را حمل بر افراط می‌کنند؛ ما از آیت‌الله جوادی آملی در جلسه‌ای درخواست کردیم تا این تعبیر را برای ما شرح دهند که جلسه خوبی بود. این فاصله در علوم انسانی به مراتب بیشتر است و نگاه ما به قرآن به عنوان منبعیت تولید علوم انسانی و اسلامی است.

قرآن به علوم انسانی جهت‌دهی می‌کند

یوسفی مقدم با اشاره به تعامل قرآن با علوم انسانی موجود به معنای ساینس، تصریح کرد: ما معتقدیم قرآن از یکسو بحث اعتبار و ارزشمندی علوم را مورد تاکید قرار داده است و از طرف دیگر هم بر هدفمندی این علوم تاکید دارد؛ قرآن کریم نمی‌خواهد در روش علوم انسانی تغییری ایجاد کند بلکه می‌خواهد به آن جهت داده و آن را هدفمند کند. به تعبیر دیگر تصرفی در فکر و  اندیشه عالمان ایجاد کند تا برای جوامع بشری مفید باشد و علم نافع ایجاد کند. بنابراین هدفمندی علوم انسانی باعث نافع‌بودن آن می‌شود.

رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم با بیان اینکه قرآن نارسایی و آسیب علوم را مورد تذکر قرار می‌دهد، اضافه کرد: قرآن کریم  دو کار در مواجهه با علوم انسانی انجام می‌دهد؛ یکی اعتباربخشی و دیگری بیان نارسایی و آسیب‌ها. مثلا نگاه کارکردگرایی به جای صدق‌گرایی؛ این علوم سؤالات اصلی و بنیادی بشر را پاسخ نمی‌دهند و خودشان هم به آن اعتراف دارند. سؤالاتی مانند اینکه هدف از زندگی انسان در دنیا چیست و چگونه باید زندگی کند؟

وی افزود: علوم انسانی بشری فاقد پاسخ لازم به این پرسش‌ها است و پاسخ را باید از عقل و فلسفه و علوم اسلامی و انسانی اسلامی که متخذ از قرآن است بگیریم. قرآن دانشمند را در مسیر خدمت به انسان و هدفمند قرار می‌دهد و نتایج منفی علوم را می‌گیرد و این علوم را در مسیر سعادت بشر قرار می‌دهد.