مصاحبه با دکتر وحید سهرابی فر؛
درآمدی بر مطالعات معنویت در علوم انسانی
مقدمه: یکی از گروه های علمی پژوهشکده اخلاق و معنویت، گروه اسلام و مطالعات معنویت به مدیریت دکتر احمد شاکرنژاد است. در این گروه، پیرامون معنویت پژوهی، معنویت های نوظهور و عرفان های کاذب مطالعات و پژوهش هایی انجام می شود؛ یکی از این پروژه های تحقیقی، «درآمدی بر مطالعات معنویت در علوم انسانی» است که دکتر وحید سهرابی فر، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، مسئولیت اجرای آن را بر عهده دارد.
آن‌چه در زیر می خوانید، حاصل گفت‌وگوی دفتر پژوهشِ پژوهشکده اخلاق و معنویت با ایشان است:
*** لطفاً پروژه را در یک نگاه و نمای کلی بیان کنید.
پروژۀ «درآمدی بر مطالعات معنویت در علوم انسانی»، مجموعه مقالاتی است که توسط اساتید و پژوهشگران حیطه‌های مختلف مربوط به معنویت نوشته شده و ما آن‌ها را در این پژوهش گردآوری کرده‌ایم.
*** گروه اسلام و مطالعات معنویت در این پروژه به دنبال چه هدفی بوده است؟
در واقع هدف از این پروژۀ مطالعاتی، ارائۀ گزارشی است در باب مطالعاتی که حول محور معنویت، در رشته‌های مختلف علوم انسانی انجام شده. به عبارت دیگر می‌توان گفت وقتی شاخه‌های مختلف علوم انسانی در مورد معنویت به مطالعه و تحقیق می‌پردازند، در واقع چه مباحثی را بررسی و واکاوی می‌کنند و ادبیات معنویت‌پژوهی در شاخه‌های مختلف علوم انسانی چیست.
*** منظورتان از «شاخه‌های مختلف علوم انسانی» چیست؟
وقتی سخن از علوم انسانی به میان می‌آید، در واقع می‌توان گفت که شاخه‌های مختلفی وجود دارد؛ شاخه‌های مد نظر ما بیشتر علوم اجتماعی است، وگرنه علوم انسانی شاخه‌های بسیار متنوع و فراروانی دارد که در این اثر، مجال پرداختن به آن نیست.
*** این پروژه تحقیقاتی و مجموعه مصاحبه‌ها به دنبال ارائۀ چه مطلبی است؟
هدف از این پروژه ارائۀ گزارشی از مباحثی بوده که در علوم انسانی در فضای بین الملل وجود دارد؛ یعنی گزارشی به مخاطب ایرانی ارائه کند؛ فضا را برای ورود به ادبیات بحث معنویت‌پژوهی فراهم کند و راه برای این مقصد هموار شود.
*** پروژه شامل چه مباحثی است و در چند فصل تنظیم می شود؟
پروژۀ درآمدی بر مطالعات معنویت در علوم انسانی از چند مقاله تشکیل شده و کلاً شش فصل دارد؛
فصل نخست به بحث «نسبت جامعه‌شناسی و معنویت» می‌پردازد که دکتر طالبی دارابی، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب آن را نگاشته است. در این مقاله به رابطۀ جامعه‌شناسی و معنویت پرداخته شده است؛ بدین معنا که در فضای جامعه‌شناسی چه پژوهش‌ها و نظریاتی در مورد بحث معنویت وجود دارد.
یکی دیگر از مقاله‌های دیگر این کتاب، بحث «روانشناسی و معنویت» است که فصل دوم این اثر را تشکیل می‌دهد و دکتر محسن زندی، پژوهشگر روانشناسی دین، آن را تألیف کرده و در آن به مباحث مختلفی که روانشناسان در مورد معنویت داشته‌اند، پرداخته و سعی شده گزارشی از این فضاها به مخاطب داده شود.
فصل سوم کتاب، «معنویت و تعلیم و تربیت» است که دکتر رضا محمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، به دیدگاه‌ها و نظریات مختلفی که بین معنویت و تعلیم و تربیت وجود دارد، پرداخته است.
فصل چهارم، «نسبت مدیریت و معنویت»،تألیف دکتر علیرضا نوبری، عضو هیئت علمی دانشکاه تهران است. این فصل در پی آن است که بگوید علومی که در منظومۀ علوم مدیریتی قرار می‌گیرند، چه نسبتی با معنویت دارند و امروزه چه پژوهش‌هایی در این زمینه انجام شده است.
فصل بعدی «مطالعات معنویت؛ معنویت به مثابه یک رشته دانشگاهی» است که دکتر احمد شاکرنژاد، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و مدیر گروه اسلام و مطالعات معنویت آن را تألیف کرده است. وی سعی کرده در این فصل به برخی از پرسش‌های اساسی حول محور چیستی مطالعات معنویت پاسخ دهد و به بیان سطوح مختلف معنویت‌پژوهی پرداخته، به بعضی ابهام‌هایی که در این زمینه وجود دارد، پاسخ دهد.
فصل پایانی هم تالیف این‌جانب است. در این فصل سعی شده به معنویت در رشته‌های دیگری بپردازیم که مجال بحث از آن‌ها در این‌جا نشده؛ مثل: نسبت و رابطۀ معنویت و اقتصاد؛ نسبت و رابطۀ معنویت و علوم ارتباطات و رسانه و... . در این فصل سعی شده افق‌های جدیدی را در فضای معنویت‌پژوهی و این‌که در آینده به چه سمتی باید حرکت کنیم، ترسیم نماییم.
*** فکر می‌کنید حجم نهایی کار چه مقدار باشد و چه زمانی در قالب کتاب به بهره‌برداری برسد؟
با توجه به این‌که هنوز کار نهایی نشده، فکر می‌کنم حجم اثر به حدود 250 صفحه برسد و با حمایت ویژه‌ای که پژوهشکدۀ اخلاق و معنویت از این اثر دارد و خصوصاً پیگیری مدیر گروه اسلام و مطالعات معنویت، امیدواریم تا پایان سال 99 به زیور طبع آراسته بشود و مخاطبان بتوانند از این اثر استفاده کنند.
منبع:
اخبار پژوهشکده اخلاق و معنویت
وحید سهرابی فر, اخبار پژوهشکده اخلاق و معنویت
|