|
|
در هم اندیشی مبانی و آموزه‌های معنویت‌های نوظهور و معنویت اسلامی مطرح شد؛
آسیب‌شناسی معنویت‌های نوظهور و اسلامی
«هم‌اندیشی مبانی و آموزه‌های معنویت‌های نوظهور و معنویت اسلامی» از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار و در آن بر ضرورت آسیب‌شناسی معنویت‌های نوظهور و اسلامی و همچنین مطالعه تطبیقی بین این دو سنخ معنویت تاکید شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ،همایش معنویت‌های نوظهور و اسلامیبه گزارش ایکنا، هادی وکیلی، دبیر علمی همایش معنویت‌های نوظهور و معنویت اسلامی، 11 اسفند ماه 1400 در «هم‌اندیشی مبانی و آموزه‌های معنویت‌های نوظهور و معنویت اسلامی» ذیل دومین همایش ملی معنویت های نوظهور و معنویت اسلامی، گفت: ما با عناوینی در دو معنویت مواجه هستیم که عناوین عام و کلی هستند و می‌توان از آنها در هر دو نوع معنویت نوظهور و معنویت اسلامی استفاده کنیم.
وی افزود: آنچه در دسترس ما هست عناوین، ارکان و مفاهیم معنویت‌های نوظهور است زیرا آثار زیادی در این عرصه تولید شده و ابتدائا با این معنویات مواجه هستیم ولی وقتی می‌خواهیم نظایر آنها را در معنویت اسلامی بیابیم، ناچار سراغ متون الهیاتی، فلسفی، کلامی و عرفانی و حتی فقهی می‌رویم، تا مثلا ببینیم در ازاء بحث خداگرایی در معنویت‌های نوظهور چه چیزی در معنویت اسلامی مطرح است.
وی اضافه کرد: در گام بعد آن را از معنویت اسلامی، به دست آورده و ابعاد آن را واکاوی کنیم و در نگارش مقالات و دستیابی به عناوین موضوعی مورد بهره‌برداری قرار دهیم تا به نحوی تطبیق بین معنویت اسلامی و معنویت نوظهور در قالب تولید مقالات و فراخوان همایش صورت بگیرد و مفاهیم اسلامی، برجسته‌سازی و پردازش شوند.
دبیر همایش معنویت‌های نوظهور و معنویت اسلامی اظهار کرد: گام بعدی این است که از تجزیه و تحلیل آنها موضوعاتی برای فراخوان مقاله ارائه کنیم، یعنی بحث‌ها باید به این سمت برود که ما به ازاء خداگرایی و مفاد معنویت‌های نوظهور چه چیزهایی در معنویت اسلامی داریم؟. از باب نمونه در یکی از فرقه‌های نوظهور از خدایی به نام غول اسپاگتی، خدایان مبهم و بزرگ و کوچک نام برده می‌شود، یا خدای درونی و اینکه آیا از خدای درون می‌توان سخن گفت.
وکیلی بیان کرد: در عنوان همایش از معنویت‌های نوظهور استفاده کردیم و نه کاذب و ساختگی و ... تا زبان مشترک و علمی ایجاد شود؛ وقتی معنویت اسلامی را در یکطرف و معنویت نوظهور را در طرف دیگر قرار دهین، خود به خود ملغمه‌ای از موسیقی، هنر، جامعه‌شناسی، وجوه الهیاتی، کلامی و فلسفی در شکل‌گیری مبانی این معنویت‌های نوظهور ایجاد می‌شوند.
علوم؛ منشا برخی معنویات نوظهور
وی افزود: خیلی از معنویت‌های نوظهور مبانی و منشا خود را از علوم مختلف گرفته‌اند و معنویت اسلامی هم وابسته به نصوص دینی یعنی قرآن و سنت است که اصطلاحات خاص خود را دارند و در تطبیق بین این دو معنویت، باید از زبان مشترک علمی استفاده کنیم.
دبیر علمی همایش معنویت‌های نوظهور و معنویت اسلامی تصریح کرد: هدف عمده ما در این همایش، کشف و گفتمان‌سازی درباره معنویت اسلامی است و در گام‌های بعدی سراغ آسیب‌ها و کژکارکردی‌ها خواهیم رفت و در این همایش که عمدتا معطوف به تطبیق بین معنویت اسلامی و معنویات نوظهور است این موضوع تا حدودی به خودی خود رخ خواهد داد.
همچنین یعقوبیان از پژوهشگران معنویات نوظهور در این هم‌اندیشی، گفت: دراین همایش تلاش بر این است که ما از مواجهه سلبی صرف که فقط به نقد معنویات نوظهور می‌پرازد پرهیز کرده و به سمت ایجابی حرکت کنیم زیرا برخلاف سال‌های گذشته، تب و تاب جریانات نوظهور خوابیده و بیشتر می‌توان به مباحث ایجابی پرداخت و باید آن را مثبت ارزیابی کنیم؛ همچنین بیشتر به سمت رویکرد تطبیقی بین معنویات نوظهور و معنویت اسلامی حرکت کنیم.
آسیب‌شناسی معنویت ضروری است
وی افزود: تطبیق بین این دو سبب می‌شود تا معنویات نوظهور را بهتر آسیب‌شناسی کرده و سنت عرفانی و معنوی خودمان هم بهتر برجسته و بازشناخته شود. نکته دیگر اینکه می‌توانیم دو سطح را از هم جدا کنیم؛ اول تحقیقات ناظر به معرفت درجه نخست یعنی انتخاب موضوعی ناظر به معنویت اسلامی و نوظهور و سطح دیگر، تحقیقاتی که بنیادی و عمیق‌تر است و به خود معنویت و تفکیک معنویت‌پژوهی از معنویت‌سنجی و حتی روش و گونه‌شناسی و غایت معنویات می‌پردازد.
یعقوبیان تاکید کرد: به نظر بنده لایه‌های بنیادی‌تر را به همایش مذکور اختصاص دهیم و در این زمینه سفارش مقاله داده شود؛ همچنین بررسی برخی موضوعات مانند طبیعت و به خصوص اینکه برخی عرفان‌ها نگاه قدسی به طبیعت دارند، به عنوان ریزموضوعات مورد فراخوان قرار گیرد. یا بحث تحول که در نظریات اوشو و دیگران وجود دارد، می‌تواند مورد مقایسه با رویکرد معنویت اسلامی قرار بگیرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین غفاریان از پژوهشگران معنویات نوظهور هم گفت: محورهایی که برای همایش انتخاب شده ارزشمند و قابل تحسین است و بنده محور جدیدی را پیشنهاد می‌دهم و آن محور آسیب‌شناسی هم برای معنویات نوظهور و هم معنویت اسلامی است؛ البته واژه آسیب می‌تواند از این حیث باشد که یک پروژه خلأ تئوریک دارد یا خلأهای دیگر.
وی تاکید کرد: امروز یکی از آسیب‌ها در این زمینه، کارکرد ضعیف نهاد متکفل معنویت اسلامی یعنی حوزه است که البته خود بنده هم حوزوی هستم و این نقد را متوجه خودم هم می‌دانمآ از این رو برای سازمان‌های آینده‌پژوه در زمینه معنویت، آسیب‌شناسی مسئله بسیار مهمی است.
استفاده از زبان مشترک و علمی
در ادامه محمدمسعود سعیدی گفت: بنده معتقدم که چون محور همایش تطبیق و مقایسه است ممکن است محدودیت‌هایی ایجاد شود؛ برخی متن‌ها را می‌خوانند و قصد مقایسه دارند ولی معتقدم باید مطالعات میدانی هم ضمیمه مطالعات متنی شود. من همیشه مخالف این بوده‌ام که محورهایی برای یک تحقیق از پیش تعیین شود؛ البته می‌تواند به ذهن محقق کمک کند ولی گاهی اوقات قالب‌هایی ایجاد می‌کند که محقق را گمراه می‌کند.
وی افزود: روش دیگر، یافتن زبان عام، مشترک و بی طرفانه است که معنویت اسلامی و سایر معنویات، مصادیقی از آن باشند، یک مفاهیم، تعاریف و اصطلاحاتی که کلیتر هستند. ما گاهی طوری بحث می‌کنیم که اقناع‌کننده خودمان هستیم و قصد داریم بفهمانیم که معنویت اسلامی خوب و بهتر از سایر معنویات است ولی هدف باید اقناع کسانی باشد که این دید را ندارند یا از فرهنگ خود ما به سمت معنویات نوظهور تمایل یافته‌اند.
سعیدی بیان کرد: باید توجه کنیم از اصطلاحات طرفدارانه مانند معنویات کاذب، دروغین، غربزده و شرق‌زده و ساختگی و ...که غیر علمی هم هست پرهیز کنیم، همچنین از اصطلاحات بی طرف و تعاریف مشترک استفاده کنیم، بی‌طرف‌ترین اصطلاحات از نظر دینی وآئینی، اصطلاحات علمی است و اگر بتوانیم از آن مشترکاتی به دست بیاوریم و اجازه دهیم معنویت را روان‌شناسان و جامعه‌شناسان و ... تعریف و سپس پیامدهای آن را بیان کنند، قطعا مؤثرتر خواهد بود.
این پژوهشگر معنویت‌های نوظهور بیان کرد: گاهی ما از واژه‌ها و اصطلاحاتی در معنویت اسلامی استفاده می‌کنیم که دیگران و باورمندان به سایر معنویات اصلا این اصطلاحات را متوجه نمی‌شوند و درک نمی‌کنند ولی اگر از زبان مشترک یعنی علم و اصطلاحات مشترک استفاده کنیم، روش بهتری برای مقایسه خواهد بود و کارکرد، مؤلفه و ارکان معنویت اسلامی بهتر بازنمایی خواهد شد و افراد جلب معنویت اسلامی خواهند شد.
منبع:
خبرگزاری ایکنا
اخبار پژوهشکده اخلاق و معنویت, پژ.هشکده اخلاق و معنویت-نشست علمی, همایش معنویت های نوظهور و معنویت اسلامی
|
|