به مناسبت هفته پژوهش:
همایش ملی «فلسفه دین اسلامی» در قم برگزار شد
همایش ملی «فلسفه دین اسلامی» از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی از سلسه نشست های مجمع پژوهشگاه های علوم انسانی اسلامی و با پیام آیت الله جوادی آملی برگزار شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ایسکا(پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ) به نقل از پایگاه خبری تبلیغ نیوز، حضرت آیت الله جوادی آملی در پیامی تصویری به این همایش جایگاه علم و عمل را مورد اشاره قرار داد و گفت: برای شناخت حکمت نظری و عملی باید مثالی را مورد توجه قرار دهیم؛ گاهی یک فرد مجاری ادراکی و تحریکی اش سالم بوده، گاهی مجاری ادراکی اش سالم و مجاری تحریکی اش ناسالم، گاهی مجاری ادراکی ناسالم و مجاری تحریکی سالم و گاهی هم هر دو معیوب است؛ گروه نخست در صورت تشخیص خطر، خود را نجات می دهند، اما سایر گروه ها چون در یک بخش ار مجاری خود دچار عیب و نقص هستند جان سالم از خطرات در نمی برند؛ عقل نظری و عقل عملی نیز همینگونه است و باید بدانیم عقل نظری و عملی در کنار یکدیگر می توانند مفید فایده باشند.
وی خاطرنشان کرد: اگر حکمت نظری و عملی را در کنار هم داشته باشیم بدون شک در صراط مستقیم قرار می گیریم و به فلاح و رستگاری می رسیم و این فلسفه دین اسلامی است که همه این موارد را تبیین کرده و راز و رمز آنها را برای ما روشن می سازد.
استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه قم افزود: فلسفه دین رهاوردهای عقلی فراوانی دارد که باید آنها را استخراج کرده و راه علم و عمل را از طریق آن هموار کنیم.
فلسفه دین به تبع اضلاع مختلف دین، تکثر پیدا می کند
همچنین آیت الله رشاد در این همایش با بیان اینکه قلمرو فلسفه دین بسیار گسترده است، عنوان کرد: فلسفه دین به تبع اضلاع مختلف دین، تکثر پیدا می کند؛ به گمان بنده، دین از اضلاع پنجگانه عقاید دینی، علم دینی، عرفان دینی، اخلاق و آداب دینی و قانون دینی یا شریعت تشکیل شده است، از این رو فلسفه دین نیز به همین تناسب تکثر پیدا می کند.
وی فلسفه شریعت را یکی از شاخه های فلسفه دین اسلامی دانست و به تفاوت های میان فلسفه شریعت و فلسفه فقه اشاره و تأکید کرد: فلسفه یک دانش است و می تواند همانند سایر دانش ها از ارکان مختلفی همچون مبانی، موضوع، مسائل، غایت و منهج برخوردار است.
آیت الله رشاد تعاریف دین، فقه و شریعت را مورد اشاره قرار داد و ضمن مقایسه میان آنها خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم فلسفه شریعت و فلسفه فقه را با یکدیگر مقایسه کنیم باید تفاوت های آنها را در ارکان پنجگانه دانش یعنی مبانی، موضوع، مسائل، غایت و منهج مورد توجه قرار دهیم.
فلسفه دین آموزه های اسلام را مورد تحلیل عقلانی قرار می دهد
حجت الاسلام والمسلمین ساجدی دبیر علمی همایش ملی «فلسفه دین اسلامی» نیز در این نشست به ارائه گزارشی از روند فعالیت های این همایش پرداخت و گفت: مباحث فلسفه دین در کشور ما بسیار زنده و پویا است.
وی برای تبیین مباحث مورد نظر فلسفه دین شبهاتی که از سوی مجتهد شبستری در زمینه زبان دین مطرح شده است را مورد اشاره قرار داد و اظهار داشت: مجتهد شبستری امکان اثبات گزاره های قرآنی و واقع نما تلقی کردن این گزاره ها را زیر سؤال می برد و زبان دین را نمادین تلقی می کند.
حجت الاسلام والمسلمین ساجدی بیان کرد: مجتهد شبستری قائل است گزاره های قرآنی را نمی توان سخن خدا تلقی کرد و ما باید زبان دین که مجموعه ای از دستگاه ها و نمادها است را رمزگشایی کنیم؛ حال این که اینگونه نیست و حتی برخی اندیشمندان غربی گزاره های دینی را واقع نما می دانند و ما نمی توانیم هر مطلبی را حتی اگر در غرب هم مطرح شود نوعی پیش فرض تلقی کنیم.
عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) عنوان کرد: مجتهد شبستری می گوید اگر یک سخن در شنونده افق گشا واقع شود آن را می توان کلام خداوند دانست و در این صورت نمی توان آن را از جانب خدا تلقی کرد؛ لازمه سخن وی عدم ضرورت ارسال رسل خواهد بود، زیرا اگر اینگونه باشد چه ضرورتی دارد رسل از جانب خداوند مبعوث شوند؟ این دیدگاه نوعی خلط میان متن، فهم و لوازم آن می کند، زیرا سخن خدا بودن قرآن، مشروط به خواندن و فهم آن نیست؛ آیا ما اگر کتاب گلستان سعدی را نخوانیم، می توان گفت که آن کتاب نوشته سعدی نیست؟
وی تأکید کرد: در حقیقت آقای مجتهد شبستری قائل است که آنچه در طول تاریخ اثرگذار بوده، روایت ها هستند و قرآن نیز نقل روایت گونه پیامبر اکرم(ص) بوده و متعلقی در جهان خارج ندارد و صرفاً در تخیل ایشان صورت گرفته است؛ آقای شبستری این مورد را با جزم می گوید، در حالی که خودش با عبارات جزمی مخالفت می کند؛ جای سؤال دارد که از وی بپرسیم شما که مخالف جزم هستید چرا ملتزم به آن شدید؟
حجت الاسلام والمسلمین ساجدی با اشاره به اینکه تفکر آقای مجتهد شبستری ریشه در قائل بودن به مسدودیت راه معرفت به واقع دارد، خاطرنشان کرد: اگر ملتزم به این موضوع باشیم نیز باید دانست که نباید تنها آن را منحصر در قرآن کریم دانست، بلکه سایر مبانی نیز مستلزم این شبهات می شوند؛ بدون شک قرآن کریم واقع نما است و اندیشمندان از راه های علمی آن را اثبات کرده اند.
دبیر همایش ملی «فلسفه دین اسلامی» در پایان مطرح کرد: فلسفه دین آموزه های اسلام را مورد تحلیل عقلانی قرار می دهد و در تحلیل های خود نیز مبتنی بر مبانی دقیق فلسفی حرکت می کند و هر کدام از مبانی فلسفی را نیز مورد استدلال های متقن قرار می دهد.
ایران اسلامی مینیاتور اندیشه های مختلف فلسفی دینی است
در پایان این همایش حجت الاسلام قائمی نیا با اشاره به پویایی و بالندگی مباحث فلسفه دین پس از پیروزی انقلاب اسلامی تأکید کرد: بعد از انقلاب کشور ما وضعیت خاصی در میان سایر کشورها پیدا کرد و چون نظام دینی روی کار آمده بود باید مباحث دینی را بیشتر مورد بحث قرار می داد؛ قبل از پیروزی انقلاب شهید صدر و شهید مطهری از یشگامان مسأله فلسفه دینی بودند، اما بعد از آن چون با کل مدرنیسم و عقلانیت مدرن و مباحث غربی مواجه شدیم باید از طریق فلسفه دین به آن ها پاسخ می دادیم.
استاد حوزه و دانشگاه ایران اسلامی را مینیاتور اندیشه های مختلف فلسفی دینی دانست و افزود: امروز میراث بسیار بزرگ و تنومندی داریم که رجوع به آثار آنها می تواند در این زمینه سودمند باشد؛ البته نباید تنها به این اکتفا کنیم، بلکه باید از همه قایلیت های تفکر اسلامی در زمینه فلسفه دین استفاده داشته باشیم؛ به عنوان مثال علم اصول می تواند در این زمینه بسیار سودمند باشد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: البته باید دانست که مراد ما از فلسفه دین، علم کلام نیست، بلکه بر اساس عقلانیت فلسفی دیدگاه های مختلف دین را مورد توجه قرار می دهیم و هدف اصلی ما در این شاخه دفاع از عقاید دینی نیست؛ این فلسفه نیز همانند سایر فلسفه های جهان باید توانمندی های خود را نشان داده و مورد دقت و موشکافی هی عالمانه قرار بگیرد.
منبع:
پایگاه خبری دفتر تبلیغات اسلامی ( تبلیغ نیوز )
هفته پژوهش 99, آیت الله جوادی آملی, پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
|