پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی /دلالت های امنیتی مشهد پنجم کتاب الشواهد الربوبیه ملاصدرای شیرازی

از سلسله نشستهای «فلسفه امنیت از منظر حکمت متعالیه» برگزار شد دلالت های امنیتی مشهد پنجم کتاب الشواهد الربوبیه ملاصدرای شیرازی دومین نشست از سلسله نشست های «فلسفه امنیت از منظر حکمت متعالیه» با ادامه بحث « دلالت های امنیتی مشهد پنجم کتاب الشواهد الربوبیه ملاصدرای شیرازی» روز 17 خرداد با ارائه بحث حجت الاسلام و المسلمین دکتر دکتر لک زایی برگزار شد. به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به نقل از مرکز همکاری های علمی و بین الملل، در ابتدای این نشست دکتر اسفندیار خلاصه ای از مباحث مطرح شده در جلسه اول را بیان کرد و سپس دکتر لک زایی به بیان بحث خود پرداخت.
وی گفت: انسان به لحاظ درجه وجودی در نگاه ملاصدرا به چهار مرتبه وجودی تقسیم می¬شود. با توجه به این که انسان از چه درجه معرفتی برخودار باشد، به همان میزان از امنیت برخوردار خواهد بود. اجمالاً با عنایت به بحث ملاصدرا می توان گفت انسان امن، انسانی است که بقای او مورد تهدید نباشد کما این که جامعه امن جامعه ای است که بقای آن در تهدید نباشد.
دکتر لک زایی در ادامه تصریح کرد: با عنایت به بحث انسان شناسی صدرالمتألهین چهار دسته انسان می توانیم تعریف کنیم که برای هر دسته امنیت، تعریفی خاص پیدا می کند.دسته نخست از انسان ها، انسانی است که هیچ امکان معرفتی از خود جز حس ندارد و با حس خود با تهدید مواجه می شود، به نوعی پروانه صفت است به سمت خطر می رود و باز می گردد و دوباره به سمت خطر می رود، این گروه، تعریفی از امنیت ندارند و باید مورد محافظت قرار گیرند. دسته دوم انسان هایی هستند که علاوه بر حس، از حافظه و قوه تخیل نیز برخوردارند، صدرالمتألهین آن ها را به پرندگان تشبیه می کند، زمانی که خطر را لمس کنند با کمک تجربه سعی دارند خود را از خطر دور کنند. دسته سوم انسان-هایی هستند که از تمامی امکانات معرفتی حیوانات برخودارند، از حس، قوه خیال و قوه وهم برخوردار است. تهدید بالفعل را قبل از آن که به آن اصابت کند متوجه می شود ، او می تواند سطحی از امنیت را برای خود بوجود آورد. دسته چهارم انسان هایی هستند که تهدیدات را قبل از آن که متوجه آنها شود، درک می¬کنند، چرا که از امکان معرفتی عقل استفاده می کنند. انسان عاقل انسانی است که تفکر راهبردی دارد و تهدیدات آتیه را پیش بینی و برنامه-ریزی می¬کند، متوجه خود خواهد بود و اگر سایر انسان ها از او بخواهند متوجه آنها نیز خواهد بود.
وی افزود: ملاصدرای شیرازی تأکید می¬کند که مهم¬ترین تهدید، تهدیدات اخروی هستند، انسان عاقل کسی است که واجد روح شده است، کالبد مادی کنار می رود و روح باید مراقبت شود، البته تهدیدات دنیوی نیز از همین منظر مورد توجه قرار می گیرد. دکتر لک زایی اضافه می کند، انسان عاقل دو نوع است، انسان هایی که تنها به عقل معاش توجه دارند و به تهدیدات دنیوی توجه می کنند، دیگر انسان هایی که علاوه بر عقل معاش از عقل معاد برخوردارند و تهدیدات اخروی برای آنها اهمیت می یابد.
بحث ملاصدرا این است که عاقبت انسان، در گرو لطف الهی است، خداوند انبیاء را فرستاده است تا تهدیدات آینده انسان را پیشاپیش ببینند و از طریق وحی برای آن راهکار ارایه کنند. از این رو الگوی امنیتی مبتنی بر بحث ملاصدرا به سه اصل مبدأ، فرآیند و مقصد استوار است، در مبدأ، انسان ممکن است موحد باشد یا غیر موحد، در فرآیند نیز انسان موحد از هدایت برخودار است و انسان غیر موحد دچار شرک و ضلالت است. در مقصد، انسانی که در صراط مستقیم بود به لقاء الهی می رسد، انسان مشرک چون از مسیر مستقیم خارج شد، به شقاوت و ناامنی خواهد رسید.
پیامبر به لحظ عقل عملی به حدی از قوت می رسد که دیگران را مجاب می¬کند که از او اطاعت کنند. در اثر این ارتقا وجود، نبی اکرم به معیت می رسد و خداوند او را با لشکریان خود تأیید و کمک می کند. نبی به درجه ای از قوت نظری و عملی می رسد که می تواند همه عوالم را به خدمت گیرد و خدای متعال همه عوالم را در اختیار او قرار می-دهد.
ملاصدرا بحث خود را این گونه تکمیل می کند که امنیت ما انسان¬ها تحت تأثیر نفوس رهبران و کارگزاران ما است. بنابراین کسی که از نبی اطاعت کند، طاغوت نمی تواند امنیت او را برقرار کند. جوهر نبوت مجمع انوار نفس، عقل و حس است.
در ادامه این نشست بحث انسان شناسی حضرت امام(ره) با در نظر گرفتن قوه شهوت، غضب و شیطانی انسان مورد بررسی قرارگرفت و هشت نوع انسان تعریف شد که بر اساس هر یک از انواع هشت¬گانه انسان¬ها، می¬توانیم تنوع دولت¬ها و تعریف از امنیت داشته باشیم. در انسان عاقل عادل، اشتراک در عقاید و معارف نهفته است، در این ساحت، ترس، خوف از خدا و خوف از عذاب الهی است و این خوف نیز در هر یک از انسان ها مراتبی دارد.