پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی
مهدویت‌پژوهشی: مسئله‌شناسی، معرفت‌شناسی و مبانی‌شناسی
مهدویت از باورهای اصیل اسلامی است که مذاهب اسلامی جملگی با وجود داشتن اختلافاتی در پاره‌ای امور، در اصل اندیشه مهدویت اتفاق‌نظر دارند. پژوهش درباب مهدویت از ابعاد مختلفی صورت می‌گیرد که در این کتاب، مهدویت‌پژوهی در سه بُعد مسئله‌شناسی، معرفت‌شناسی و مبانی‌شناسی بررسی شده است.
با توجه به این سه بُعد پژوهشی در باب مهدویت، اهداف پژوهش در هر یک از این قراراست: در بُعد مسئله‌شناسی، اهداف پژوهش دسته‌بندی مسائل مهدویت‌پژوهی، تعریف درست مسئله مهدویت‌پژوهی، ارائه تحلیل الگویی درباره ساختار مسئله‌شناسی، و بیان چگونگی رابطه مسائل مهدویت‌پژوهی با موضوع آن است. به‌لحاظ معرفت‌شناسی نویسنده در پی آن است که ساختار نظام معرفتی مهدویت‌پژوهی و جایگاه معرفت و ابزار آن را در نظام جهانی مهدویت تبیین کند، و اما در عرصه مبانی‌شناسیِ مهدویت، نویسنده درصدد است که به شناسایی مبانی، معرفی مبانی جدید و تبیین و توجیه مبانی مهدویت بپردازد.
الهی‌نژاد، حسین؛ مهدویت‌پژوهی: مسئله‌شناسی، معرفت‌شناسی و مبانی‌شناسی؛ تهیه‌کننده: پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی؛ چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، تابستان 1395، 488ص رقعی.
***
مهدویت از باورهای اصیل اسلامی است که مذاهب اسلامی جملگی با وجود داشتن اختلافاتی در پاره‌ای امور، در اصل اندیشه مهدویت اتفاق‌نظر دارند. پژوهش درباب مهدویت از ابعاد مختلفی صورت می‌گیرد که در این کتاب، مهدویت‌پژوهی در سه بُعد مسئله‌شناسی، معرفت‌شناسی و مبانی‌شناسی بررسی شده است.
با توجه به این سه بُعد پژوهشی در باب مهدویت، اهداف پژوهش در هر یک از این قراراست: در بُعد مسئله‌شناسی، اهداف پژوهش دسته‌بندی مسائل مهدویت‌پژوهی، تعریف درست مسئله مهدویت‌پژوهی، ارائه تحلیل الگویی درباره ساختار مسئله‌شناسی، و بیان چگونگی رابطه مسائل مهدویت‌پژوهی با موضوع آن است. به‌لحاظ معرفت‌شناسی نویسنده در پی آن است که ساختار نظام معرفتی مهدویت‌پژوهی و جایگاه معرفت و ابزار آن را در نظام جهانی مهدویت تبیین کند، و اما در عرصه مبانی‌شناسیِ مهدویت، نویسنده درصدد است که به شناسایی مبانی، معرفی مبانی جدید و تبیین و توجیه مبانی مهدویت بپردازد.
مهدویت‌پژوهی در سه حوزه مسئله‌شناسی، معرفت‌شناسی و مبانی‌شناسی، با روش‌های مختلفی است؛ ازاین‌رو پژوهش حاضر ترکیبی از چند رو است و نویسنده، هم رویکرد توصیفی، هم تحلیلی، و هم توصیه‌ای دارد و هم رویکرد عقلی و نقلی.
به‌دلیل آنکه نویسنده مهدویت‌پژوهی را از سه بُعد مسئله‌شناسی، معرفت‌شناسی و مبانی‌شناسی بررسی کرده است، مباحث کتاب خود را بر سه بخش و هر بخش را بر چند فصل استوار ساخته است: بخش اول: مسئله‌شناسی مهدویت‌پژوهی؛ بخش دوم: معرفت‌شناسی مهدویت‌پژوهی؛ بخش سوم: مبانی‌شناسی مهدویت.
در بخش نخست نویسنده بر آن است که مهدویت‌پژوهی نیز مانند سایر حوزه‌های پژوهشی دارای الزامات ساختاری و قواعد مشخصی است. از جمله این چهارچوب‌های ساختاری، وجود مسائلی است که از ابعاد و حالات موضوع بحث می‌کند.
مسائل مربوط به مهدویت چنان کثرتی یافته است که نمی‌توان همه آنها را در یک قالب و یک مقوله طبقه‌بندی و با روش واحدی تبیین کرد؛ ازاین‌رو در بخش نخست کتاب نویسنده به مقوله‌بندی و گونه‌شناسی مسائل مهدویت‌پژوهی پرداخته و ان مسائل را براساس سه الگوی روش‌شناختی، ماهیت‌شناخت و تبارشناختی تبیین کرده است.
بخش دوم دارای سه فصل است که به ترتیب در هر فصل به کلیات و مفاهیم، ساختار نظام معرفتی، و جایگاه معرفت و ابزار آن در نظام جهانی مهدوی پرداخته شده است.
بر اساس آیات و روایات، امام زمان علیه السلام با سنت‌های الحادی و مادی به مبارزه برمی‌خیزد و آداب و رسوم غلط و خلاف دین را می‌زداید و نظام جهانی اسلامی را تشکیل می‌دهد که در این نظام، عدالت و برابری گسترش می‌یابد و بسترهای عقلانیت فراهم می‌شود. مردمان دوران ظهور به‌چنان رشدیافتگی عقلی و معرفتی دست‌می‌یابند که قابل مقایسه با دوران‌های پیشین بشری نیست.
بخش سوم به مبانی‌شناسی مهدویت اختصاص یافته و از مبانی فلسفی و هستی‌شناسی و دین‌شناختی آن سخن رفته است.
در فصل‌های متعدد این بخش مباحثی درباره آینده‌نگری و مهدویت، قاعده لطف و مهدویت، مهدویت و ربوبیت الهی، خاتمیت و مهدویت، و حتمیت سنن الهی آمده است. نویسنده بر آن است که تنازع حق و باطل سنتی الهی است که از هنگام آفرینش انسان و نافرمانی شیطان آغاز شده است. اینکه عاقبت این تنازع به پیروزیِ حق یا پیروزی باطل می‌انجامد، مورد بحث فلاسفه و متفکران بوده است. اسلام و فلاسفه اسلامی فرجام بشر را فرجامی نیکو می‌دانند که با ظهور منجی جهانی حضرت مهدی علیه السلام، آخرین نزاع حق و باطل روی می‌دهد و نهایت آن، پیروزی حق و حق‌جویان و برچیده‌شدن ظلم و باطل است.
تاریخ بروز رسانی یکشنبه بیست و چهارم فرودین ماه 1399
منبع:
اداره نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
http://shop.isca.ac.ir/index.php/books/441-D985D987D8AFD988DB8CD8AA-D9BEDA98D988D987DB8C
معرفی آثار, حجت الاسلام دکتر حسین الهی نژاد, آثار علمی پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی
|