ایازی، سیدعلی‌نقی، و نیکوسادات هدایی؛ درآمدی بر مفهوم تغییرات اجتماعی در قرآن کریم؛ تهیه‌کننده: گروه مطالعات اجتماعی دین (دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی)؛ چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، تابستان 1393، 280ص رقمی.
 
به اعتقاد نویسندگان، در جامعه اسلامی امروز ایران و جهان، تغییرات با سرعت در حال رخ‌نمودن هستند و در جوانب و ابعاد مختلف رو به گسترش‌اند. در رأس عوامل مؤثر بر تغییرات اجتماعی و فرهنگی، کارگزاران و رهبران این تغییرات، نقش اساسی زمینه دارند و در اکثر آیات قرآن نیز روی سخن با همین گروه است.
براین‌اساس، توجه نخبگان و رهبران به کنش‌های معطوف به ارزش، تأثیر به‌سزایی در ایجاد و سوق‌دادن تغییرات به‌سوی تغییرات مثبت و ارزشمند دارند.
نکته دیگر ضرورت شناخت راهکارهای افراد و جوامع سلطه‌جوست که در پی ایجاد تغییرات در جهت اهداف و منافع خود هستند. شناسایی به‌موقع اقدامات آنان پیش از وقوع آن، می‌تواند جامعه را از انحراف جامعه به‌سوی سلطه‌جویان مصون نگه دارد
مطالعه تاریخ، عدم قوم‌گرایی و سنت‌گرایی، جلوگیری از اشاعه خرافات، افزایش سطح بینش افراد و ایجاد نظام اجتماعی منسجم در برابر تغییرات نامطلوب فرهنگی و اجتماعی، از جمله اموری است مانع انحراف و انحطاط جوامع می‌شود.
نوع تحقیق حاضر از نوع تحلیل محتوای کیفی است که عبارت است از کاربرد روش‌های تکثیرسازی و روش‌های ارزیابی‌کننده برای به‌دست‌آوردن استنتاج‌هایی از متن موجود و نیز ارائه استنباط‌هایی از شرایط یا خصوصیات دیگر منبع آن متن با رویکرد هدایتی که به موضوعات اجازه پدیدارشدن اطلاعات را می‌دهد.
شیوه بررسی به این صورت است که براساس پرسش‌های مورد نظر، آیات قرآن استخراج و ذیل عناوین مختلف در قالب فصول، مطالب دسته‌بندی می‌شود. در مفهوم‌شناسی آیات، از تفاسیر المیزان، نمونه، مجمع‌البیان، پرتوی از قرآن، و احسن الحدیث بهره جسته و در نهایت تفسیری که بیش از تفاسیر دیگر با موضوع مرتبط بوده، ذیل آیه بیان شده و در ادامه، تحلیل تفاسیر مختلف و نیز مباحث جامعه‌شناسی در مورد آیه آمده است. همچنین در نوشتار حاضر مبنای تعاریف و به‌طور کلی مرجع اصلی در علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی، کتاب تغییرات اجتماعی نوشته گی‌روشه است. در ترجمة آیات عمدتاً از ترجمه تفسیر نور استفاده شده است.
نهاد دین با مکانیزم‌های متعددی قواعد و روش‌های این‌گونه تحولات و تغییرات را معرفی می‌کند و براین‌اساس، مأموریت پیامبران و ائمه اطهار و هدف از نزول وحی، برخی از این دسته مکانیزم‌هاست.
 نوشتار حاضر با تکیه بر وحی و سخنان اهل بیت، چگونگی این تغییرات و تحولات را می‌کاود.
نویسنده درصدد یافتن عناصر مؤثر بر تغییرات اجتماعی ـ فرهنگی از دیدگاه قرآن است و بدین‌منظور در پی پاسخ به سؤالاتی است؛ از جمله کارگزاران و رهبران تغییرات مذکور طبق منابع دینی چه کسانی‌اند؟ چه موانعی در برابر تغییرات اجتماعی ـ فرهنگی وجود دارد؟
به دلیل رویکرد قرآنی اثر حاضر، نویسنده کوشیده است تا با بیان مسائل از حیث جامعه‌شناسی و معیار‌های این علم، به بیان آرا و دیدگاه‌های قرآنی در این خصوص بپردازد.
جامعه بستر کنش‌ها و واکنش‌های فردی و اجتماعی متنوعی است و ازاین‌رو تغییرات اجتماعی امری گریزناپذیر است.
این تغییرات ممکن است روبه‌سوی بهبود و پیشرفت باشد و ممکن است در جهت پسرفت و انحطاط باشد.
 در این میان آنچه مهم است، شناخت درست علل و عوامل و شیوه صحیح مواجهه با تغییرات اجتماعی است. ضرورت این شناخت از آن‌روست که با شناخت آسیب‌های احتمالی، این آسیب‌ها به فرصت‌هایی برای رشد اعتلای جامعه مبدّل گردد، اما تغییرات سازنده زمانی کارگشایند که همه‌جانبه باشند و عنصر عدالت در آن دیده شود.
تاریخ بروز رسانی ششم فروردین ماه 1399