پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی /ظرفیت میلیونی پاکستان برای پیاده‌روی اربعین

در یک هم‌اندیشی بین‌المللی مطرح شد؛ ظرفیت میلیونی پاکستان برای پیاده‌روی اربعین هم‌اندیشی «چیستی اربعین و کارکردهای فرهنگی اجتماعی آن» امروز ۱۵ شهریور در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با حضور عبدالله الدقاق، برکت الله، سیدمحمدصادق الهاشمی و حیدر زایر عبوسی العامری برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، هم‌اندیشی «چیستی اربعین و کارکردهای فرهنگی اجتماعی آن» در ۱۵ شهریور در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.

برکت‌ الله، پژوهشگر علوم اسلامی پاکستان، گفت: تشرف به یک مکان خاص می‌تواند نقطه عطفی در زندگی فردی و اجتماعی دلبستگان باشد. در شبه‌قاره خصوصا در پاکستان مراسم مختلف دینی و مذهبی برگزار می‌شود؛ از جمله حضور در پیاده‌روی اربعین. بنده در این باره تحقیقات میدانی انجام داده‌ام. پژوهش بنده در مورد سه گروه است؛ اول کسانی که در پیاده‌روی اربعین به کربلا مشرف شده‌اند، گروه دوم کسانی که مشرف نشده‌اند، ولی دلشان برای رفتن به آنجا می‌تپد و جزء موافقان این مراسم هستند و سوم گروهی که مخالف این پیاده‌روی هستند.
این پژوهشگر علوم اسلامی با بیان اینکه بنده برای انجام این پژوهش به صورت مستقیم و غیرمستقیم و در قالب مصاحبه مختصر یا مفصل با افراد صحبت کرده‌ام، گفت: مخالفان اربعین شامل برخی سیاستگذاران پاکستانی و اقشار خاص دیگر هستند که دیدگاهی منفی به اربعین و نگاهی کاملا تجاری و مادی به آن دارند.
ظرفیت میلیونی پاکستان در پیاده‌روی اربعین
وی اضافه کرد: افرادی که موفق نشدند در سالهای قبل به دلیل شیوع کرونا به عراق بروند در شهرهای مختلف پاکستان این مناسک را به راه انداخته‌اند. اگر تسهیلاتی از سوی سیاستگذاران و سیاستمداران تعیین شود، پیش‌بینی بنده حضور یک میلیون زائر پاکستانی است.
این محقق و پژوهشگر تصریح کرد: بررسی‌ها نشان داده است کسانی که به شکل گروهی سفر کرده و مکرر به اربعین رفته‌اند دوستی آنان پایدارتر شده و خرده‌فرهنگ‌های معنوی بیشتری ایجاد شده است و از یکدیگر به عنوان دوستان اربعینی یاد می‌کنند، مثلا کارگر یا پزشک و تاجر تناسب قشری با هم ندارند، ولی اربعین و محبت اهل بیت(ع) باعث پیوند آنها شده است. پیاده‌روی اربعین در بین مردم پاکستان به یک رفتار اجتماعی تبدیل شده است و اگر به درستی جایگاه آن را تبیین کنیم، بازتاب‌های اجتماعی و سیاسی دقیق‌تری را به دست می‌آوریم.

عبادت جمعی افراد با بصیرت
در ادامه سیدمحمدصادق الهاشمی، رئیس مرکز العراق للدراسات، هم در سخنانی به عربی گفت: مهمترین پیام‌های اربعین حضور افراد بابصیرت است و صرفا یک حرکت عبادی فردی نیست و این بصیرت ۴۰ یا ۵۰ سال قبل وجود نداشت. مهمترین دشمنان مسلمانان، اسرائیل و آمریکا؛ در تلاش هستند که مانع تاثیر آن شوند، ولی حرکت اربعین به نماد شیعه تبدیل شده است.
وی با بیان اینکه هدف دشمنان تفکیک و جداسازی بین شیعیان و مسلمانان است، تصریح کرد: امروز اجتماع بیش از ۲۰ میلیونی شیعیان را در پیاده‌روی شاهدیم و پیاده‌روی به نماد مقابله با جنگ نرم غرب تبدیل شده است. این اجتماع جغرافیای ساختگی کشورهای اسلامی را به هم زده و افرادی از کشورهای مختلف ذیل یک هویت سامان‌یافته به سمت اهداف مشترکی قدم برمی‌دارند.
الهاشمی با بیان اینکه بزرگواری مردم عراق در پذیرایی امر مهمی است و اگر نبود شاهد این تجلیات زیبا نبودیم، گفت: با وجود کمبود آمادگی زیرساخت‌ها در عراق شاهدیم که چند میلیون نفر در این مناسک حضور دارند، در حالی که عربستان برای ایام حج مجموعه‌ای از شرکت‌های بین‌المللی را در اختیار دارد. خوب است مجموعه‌ای زیر نظر مراجع تشکیل شود و کشورهای مختلف اسلامی در آن عضو شوند تا زیرساخت‌های بهتری برای روند پیاده‌روی و تسهیل آن فراهم شود.

استحباب زیارت امام حسین(ع) با وجود ضرر
همچنین عبدالله الدقاق، رئیس حوزه‌های علمیه بحرینی‌های مقیم قم، با اشاره به تمسک مراجع به قاعده لاضرر و برحذر داشتن مکلفان از انجام برخی اعمال بر اساس این قاعده، گفت: قاعده لاضرر در مواردی که انجام یک تکلیف برای انسان ضرر دارد، آن تکلیف را از مکلف ساقط می‌کند و کسانی مانند آیت‌الله خویی معتقد بود که با وجود ضرر هم استحباب زیارت امام حسین(ع) ساقط نمی‌شود. در دوره متوکل عباسی دست زائران کربلا را قطع می‌کردند، ولی شیعیان حاضر شدند که به زیارت بروند و برخی در قالب گروه‌های ده‌ نفری می‌رفتند تا اگر دست یکی از آنها به عنوان تاوان این سفر قطع شد، مابقی بتوانند بروند.
دقاق بیان کرد: این میراث ماست و براساس روایات، زیارت اربعین از نشانه‌های مؤمن شمرده می‌شود. پیاده‌روی اربعین فضایی برای آشنایی ملل مختلف و تعامل و ارتباط شبکه‌ای شیعیان با دیگران با محوریت حب الحسین(ع) و زیارت مرقد مطهر آن حضرت است.
رئیس حوزه علمیه بحرینی‌های قم با بیان اینکه کارکرد در تعجیل فرج هم بر اربعین مترتب است، گفت: اهمیت آن وقتی بیشتر معلوم است که مثلا یک سال از آن محروم شویم و عاشقان امام حسین(ع) خواهند دید که دوری از امامشان چقدر سخت است.
همچنین حیدر زایر عبوسی العامری، عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه کوفه، با بیان اینکه اربعین امتداد عاشوراست، گفت: پیاده‌روی اربعین بخش‌هایی ایجابی و چالشی دارد؛ بازگشت به خداوند در سایه توسل به امام حسین(ع)، کارکرد فرهنگی و مسابقه در خیرات بین فقیر و غنی از جمله بخش‌های ایجابی این کار خیر است تا جایی که مردم خود را به زحمت می‌اندازند که میزبانی بهتری از زائران داشته باشند. از جمله این چالشها چالش رسانه‌ای است، زیرا دشمنان سعی می‌کنند که تصویر دیگری از اربعین ارائه دهند و بر برخی ضعف‌ها تمرکز می‌کنند که باید برای رفع آنها هم‌اندیشی و همکاری شود.