پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن
انوار جاودان در تفسیر قرآن
فسیر حاضر، تفسیری ترتیبی است که از تفسیر سوره حمد شروع شده و سپس به ترتیب آیات از سوره بقره به تفسیر آیات الهی پرداخته شده و جلد دوم این تفسیر تا تفسیر آیة 32 سوره مبارکه بقره ادامه یافته است. این تفسیر حاصل درس‌گفتارهایی از مرحوم آیت‌الله خزعلی است که در سال‌های 1350 تا 1355ش برای طلاب حوزه علمیه قم تدریس شده است.
خزعلی، مرحوم آیت‌الله ابوالقاسم؛ انوار جاودان در تفسیر قرآن؛ جلد اول و دوم؛ تهیه‌کننده: مرکز فرهنگ و معارف قرآن؛ چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، تابستان 1391، جلد اول: 1ـ570ص، جلد دوم: 571ـ 1272ص وزیری.
***
جایگاه بی‌همتای قرآن کریم در میان مسلمانان به‌ویژه در میان عالمان و اندیشوران چنان است که همگان در پی فهم کلام الهی و پرده‌برداری از لایه‌ها و بطون تودرتوی معنایی آن بوده‌اند. این جایگاه بی‌همتای آخرین کتاب الهی که به‌سان سفره‌ای گسترده شده تا روز قیامت برای توشه‌های معنوی انسان است، بسیاری از عالمان را به‌سوی تألیف تفاسیر گوناگون با رویکردهای متفاوت یا مشابه کشانده است؛ عالمانی که هر یک به فراخور اطلاعات، تعمقات، تدبرات، معلومات و پاکی نیّات خود گامی در این مسیر نورانی برداشته‌اند. اثر حاضر تلاش یکی از این عالمان برای تفسیر آیات قرآن است.
آنچه نویسنده به‌سوی تفسیر برانگیخته، مهجوریت درس تفسیر قرآن در حوزه‌های علمیه به‌ویژه در سال‌های قبل از انقلاب اسلامی ایران است که در آن دوران اهتمام حوزویان در فقه و اصول معطوف بود و از کتاب الهی غفلت شده بود؛ ازاین‌رو هدف وی از طرح مباحث تفسیری اولاً، خارج‌ساختن این کتاب آسمانی از غربت و مهجوریت بود و هدف ثانوی وی فهم و درک و تفسیر آیات قرآن و ارائه تفسیری است که کاستی‌ها و خلأهای مدنظر وی در تفسیر را جبران کند.
تفسیر حاضر، تفسیری ترتیبی است که از تفسیر سوره حمد شروع شده و سپس به ترتیب آیات از سوره بقره به تفسیر آیات الهی پرداخته شده و جلد دوم این تفسیر تا تفسیر آیة 32 سوره مبارکه بقره ادامه یافته است. این تفسیر حاصل درس‌گفتارهایی از مرحوم آیت‌الله خزعلی است که در سال‌های 1350 تا 1355ش برای طلاب حوزه علمیه قم تدریس شده است.
عرضه این مباحث در میان طلاب و روحانیان به‌حتم توانسته است بر غنای مباحث آن بیفزاید؛ چه اینکه عرضه مباحث در حضور شاگردان موجب برانگیخته‌شدن و انتقادات آنان و طرح ابعاد و زوایای گوناگون بحث و جرح و تعدیل سخنان استاد و عرضة منقّح مطالب می‌شود. ژرف‌نگری وی در تبیین مفاهیم عبارات و لغات و اصطلاحات که ابتدا کوشیده است از خود آیات (تفسیر قرآن به قرآن) به‌معنای آنها دست یابد و سپس به مفهوم عبارات در عصر نزول مراجعه کرده و استفاده از زمان نزول آیه در تبیین مراد الهی، از امتیازات روشی این تفسیر است.
مفسّر در آغاز تفسیر سوره حمد با اشاره به روایاتی درباره سوره حمد بر آن است که سوره حمد نمونه‌ای از ساختمان کل قرآن است و به‌همین جهت است که در روایات آن را اساس قرآن و ام‌القرآن نامیده‌اند و علت مقدم‌شدن این سوره را بر دیگر سوره‌ها، جنبه تربیتی آن می‌داند؛ چه‌اینکه اساساً هدف قرآن، تربیت و رشد فرد است و مایه اصلی سوره حمد نیز تربیت انسان است.
در آغاز تفسیر سوره بقره، مفسر معتقد است که این سوره مدنی است و ویژگی سوره‌های مدنی را دارد که بیشتر این سوره‌ها به بیان احکام و مطالب عبادی و اجتماعی می‌پردازند و سوره بقره نیز این‌چنین است. این سوره با طبقه‌بندی اجتماع آغاز و ایمان و کفر و نفاق بر آن بنا می‌شود. سپس در آیات این سوره به بیان پاره‌ای از احکام و روابط اجتماعی مانند احکام طلاق، نکاح، عده، حج، صوم، جهاد، و... پرداخته شده است.
تاریخ بروز رسانی شنبه بیست و سوم فرودین ماه 1399
منبع:
اداره نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
http://shop.isca.ac.ir/index.php/books/633-D8A7D986D988D8A7D8B1-D8ACD8A7D988D8AFD8A7D986-D8AC-1
معرفی آثار, آثار علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قران
|