|
|
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی:
اندیشه مهدویت عقلانی و فطری است
فرج‌الله میرعرب، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تاکید کرد: اندیشه مهدویت از منظر آیتالله صافی گلپایگانی، اندیشه‌ای فطری، عقلانی، منطبق بر آیات و روایات و هماهنگ با آفرینش توحیدی است.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به نقل از خبرنگار ایکنا، فرج‌الله میرعرب، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، امروز ۱۰ آبان در هشتمین کرسی نقد علمی از زیرمجموعه همایش مهدویت و انتظار در اندیشه آیتالله العظمی صافی گلپایگانی با موضوع «اصالت مهدویت» گفت: اصالت در لغت به معنای چیزی ریشه‌دار و بانجابت است و انسان اصیل کسی است که نژاد و طایفه و خانواده وی ریشه‌دار و با اصالت هستند. اصالت به معنای عمیق و دقیق بودن هم هست و مهدویت به فکر و اندیشه درباره حضرت مهدی(عج) گفته می‌شود که از آن به موعودباوری در بین بشر تعبیر می‌شود.
میرعرب با بیان اینکه آیتالله صافی گلپایگانی کتاب کوچکی به نام «اصالت مهدویت» نوشته است و این کتاب می‌تواند منبع و مرجعی برای این موضوع باشد، تصریح کرد: اولین دلیل آن مرحوم بر اصالت مهدویت، پذیرش عقلی و انطباق اندیشه مهدویت با اصول و براهین عقلی است، حتی اگر تصور کنیم شخصی از سوی خداوند خواهد آمد که مردم را از ظلم و ستم نجات خواهد داد، آیا این حرف مانند اجتماع نقیضین است که محال باشد؟ ایشان معتقد است که مهدویت اندیشه معقولی است و عقل هرقدر تلاش کند نمی‌تواند این اندیشه را مردود اعلام کند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: با مراجعه به قرآن می‌بینیم که خداوند فرموده است: «أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ»؛ آیا شما تصور کرده‌اید که ما این خلقت و شما را عبث و بیهوده آفریده‌ایم؟ اگر بیهودگی و پوچی را نتوانیم بپذیریم، پس باید برنامه منظم و دقیقی وجود داشته باشد و باید واسطه‌ای بین خالق لایتناهی و موجود متناهی وجود داشته باشد. اکنون با اینکه چنین موجودی واقعیت خارجی دارد کاری نداریم، ولی به لحاظ عقلی اثبات این موضوع کاملا امکانپذیر است.
منطقی‌بودن اندیشه مهدویت
میرعرب با اشاره به اینکه مهدویت از منظر آیتالله صافی منطقی است چون بر پایه عقلانی استوار است، بیان کرد: ایشان فرموده است که اگر این اندیشه به صورت پایدار و قاطعانه مطرح شده به دلیل معقول و منطقی بودن آن است. این همه افراد دروغگو و مدعی مهدویت آمدند و خود را مهدی معرفی کردند و گاهی باعث گمراهی مردم شدند، ولی در بین این همه دروغ، کسی نگفت که چون دروغ درباره آن زیاد است اصل آن هم دروغ است؛ اگر منطق و برهان و ریشه نداشت، اندیشمندان و بزرگان بر اصل آن خدشه وارد و آن را نقد می‌کردند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار کرد: مرحوم ملاصدرا بر مبنای برهان اشرف وجود، سلسله امامت و حضرت مهدی(عج) را ثابت کرده و معتقد است که در نظام خلقت و نظام انسانی باید موجودی وجود داشته باشد که لیاقت داشته باشد تا در بین بندگان معمولی با خدا ارتباط برقرار کند و این موجود باید از همه موجودات و انسان‌ها برتر و اشرف باشد، وگرنه امکان ارتباط انسان با خدا وجود نخواهد داشت و وی بر این اساس وجود یک امام حی در تمام دوران را لازم می‌داند و برهان اشرف برهانی محکم و قابل دفاع است.
تطابق با فطرت
میرعرب تصریح کرد: سومین دلیل آیتالله صافی گلپایگانی برای اینکه اندیشه مهدویت اصالت دارد، انطباق و مطابقت آن با فطرت است. فطرت انسانی می‌گوید که من به نظام هستی امیدوارم و قلب و جان من گواهی می‌دهد که نظام هستی نباید رها باشد و خداوند بدون واسطه و بی یار انسان ضعیف خود را وارد آفرینش نمی‌کند و انسان با حمایت و هدایت او نجات می‌یابد. در همه انسان‌هایی که خواهان منجی و به فکر او و منتظر او هستند اجماع فکری و قلبی وجود دارد و در رفتار مردم ابراز می‌شود و کارهایی می‌کنند که نشان‌دهنده انتظار برای موعود جهانی است. فطرت انسانی خواهان مهدی است و مهدویت را طلب می‌کند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: آیتالله صافی با تأکید بر فطری بودن این اندیشه، قبول امم را هم پذیرفته است. اینکه انبیاء و ائمه(ع) در طول تاریخ مردم را به این سمت سوق داده‌اند که اگر فراعنه، طاغوت و... وجود دارد، امیدوار باشید که روزی منجی خواهد آمد. در میان پیامبران و حتی در همه کتب تحریف‌شده رد پای سوق دادن مردم به سمت موعود و منجی و مهدویت مشاهده می‌شود.
این پژوهشگر با بیان اینکه دلیل دیگر آیتالله صافی برای اصالت مهدویت، وفور روایات و اخبار متواتر درباره این اندیشه است، تصریح کرد: روایات فریقین و نه صرفا شیعه و امام عسکری وجود دارد که دال بر این موضوع است؛ وقتی هنوز حضرت مهدی(عج) به دنیا نیامده بود، روایاتی از پیامبر(ص) و سایر ائمه(ع) وجود دارد که متواتر مردم را به این اندیشه دعوت کرده‌اند و از این طریق به مردم امید داده‌اند؛ اندیشه آیتالله صافی این است که وقتی آیات متواتر هستند، همه مسلمین اتفاق نظر دارند که مهدویت اندیشه‌ای اصیل است و با وجود همه کشت و کشتارهای مدعیان مهدویت، هرگز علما و اندیشمندان اسلامی نگفته‌اند که مهدویت دروغ است، بلکه مدعیان مهدویت را دروغگو می‌دانند.
اتفاق جهانی بر سر موعود
میرعرب اضافه کرد: هرازگاهی افرادی مدعی ملاقات با امام زمان(عج) هستند، ولی با همه این فریب‌ها و دروغ‌گویی‌ها مسلمین بر سر وجود موعود جهانی اتفاق نظر دارند و عقیده خود را از دست نداده‌اند. دلیل دیگر ایشان معجزات و کرامات امام زمان(عج) است؛ همچنین ابتنای تفکر مهدویت بر توحید از دیگر دلایل مهم آیتالله صافی برای اثبات اصالت مهدویت است. وقتی خداوند و خالق هستی یکی است، برنامه یگانه و توحید و اندیشه ربوبی دارد؛ ما خداوند را اینطور می‌شناسیم که توحید در حاکمیت و ربوبیت، رازقیت و خالقیت و... دارد. بنابراین نمی‌توان گفت که توحید ربوبی نظام هستی را بدون برنامه رها کرده است. نظام آفرینش منطبق بر تفکر خدای ساعت‌ساز نیست، بلکه رب باید نظام را مدیریت کند و این مدیریت هم واحد و باید از طریق یک موجود باشد و از طرفی در زمان ما که پیامبری وجود ندارد و نبوت هم ختم شده لذا مدیری باید از جانب خداوند بیاید که حکم و قضاوت را ارائه دهد، از منظر آقای صافی چنین شخصی فقط مهدی است و غیر از او فرد دیگری نیست.
وی اظهار کرد: دلیل دیگر ایشان تاثیر اندیشه مهدویت است و انقلاب اسلامی را مثال زده و اینکه انقلاب با توجه به اندیشه مهدویت رخ داد و تداوم یافت و رهبر انقلاب هر وقت دلتنگ می‌شوند، از امام زمان(عج) یاد می‌کنند و چقدر در مردم اثرگذار است و چقدر مردم را آرام می‌کند، زیرا اندیشه مهدویت اثرگذار و ماندگار است؛ ممکن است انقلابهایی بر مبانی دیگری مانند کمونیست ایجاد شود، ولی این اندیشه‌ها مانا نیستند و می‌میرند. به تعبیر امام خمینی(ره)، کمونیست را باید در زباله‌دان تاریخ پیدا کنیم، ولی مهدویت جاودان است. دلیل دیگر آیتالله صافی در اصالت مهدویت، ابتنای این اندیشه مبتنی بر قرآن کریم است.
باور عمیق آیتالله صافی به مهدویت
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمجید حسنی به عنوان ناقد در سخنانی گفت: مهدویت موضوعی جذاب با دامنه وسیع است و آیتالله صافی گلپایگانی آثار متعددی را در این باره نوشته‌اند که نشان می‌دهد کار دل بوده و ایشان با گوشت و پوست و خون با این آموزه را لمس کرده است. اثر اصالت مهدویت که آیتالله صافی در دهه‌های گذشته نوشته‌اند متناسب با فضای سیاسی اجتماعی آن دوره و قلم آن روز است. لذا نباید امروز با همان قلم آن را بازگو کنیم و باید اقتضائات زمانی در آن رعایت شود، ولی مقاله آقای میرعرب این نقص را دارد.
حسنی بیان کرد: آیتالله صافی از تعبیر «ابتنا» برای اثبات اصالت مهدویت استفاده کرده است، ولی مفهوم این ابتنا باید روشن شود. آیا اگر انقلاب اسلامی ایجاد شد، دلیلی برای اثبات مهدویت است؟ بحث آقای صافی نظم منطقی ندارد. لذا دلیل و شواهد و مؤیدات را باید تفکیک کنیم، زیرا مؤیدات و دلایل نمی‌تواند جای ادله و برهان را در یک بحث بگیرد.
این پژوهشگر تصریح کرد: قلم آیتالله صافی برای ۵۰ سال پیش بوده است و باید غنی‌سازی و به‌روز شود. ایشان ابتدا وقوع مهدویت را به لحاط عقلی ممکن می‌داند و امکان وقوع آن در خارج را هم می‌پذیرد و ثابت می‌کند، ولی اینکه تاکنون محقق نشده است دلایل دیگری دارد. مثلا زوجیت سبب توالد است، ولی آیا یک زن بدون ازدواج می‌تواند فرزندی را متولد کند؟ بله، امکان عقلی آن محال نیست و یک مورد درباره حضرت مریم(س) رخ داد، ولی یک مرد بدون زوجیت امکان عقلی برای توالد ندارد. اگر از ما بپرسند ادله‌ای برای اثبات دارید، می‌توانیم به آیات، براهین عقلی و روایات استناد کنیم و می‌توان شواهدی را مطرح کرد. بنابراین نباید شواهد، دلایل و براهین را یکی بگیریم. بشارت انبیا مضاف بر آنچه فرمودند، شواهدی بر وجود و اثبات مهدویت است.
منبع:
خبرکزاری ایکنا
اخبار پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی, آیت الله صافی گلپایگانی, همایش بین المللی مهدویت و انتظار در اندیشه حضرت آیت الله صافی گلپایگانی
|
|