Kur’an-ı Kerim’in ahlaki yapılanma ve nefsin arındırılması doğrultusundaki geniş çaplı daveti bunlara ve defalarca tekidi, dinin hedefleri arasında ahlak söyleminin son derece ciddi bir konuma sahip olduğunun açıklayıcısıdır. İnsanoğlunun makro düzeydeki davranışlarının yönlendirilmesinde belirleyici ahlaki ölçülerin rolü, beşerde ciddi şekilde arınma, derin araştırma, ahlaki kavramları yeniden tanımlayıp düzenleme; ahlaki ölçü ve kanunları tekrar gözden geçirme ve ahlak ötesi (meta etik) alanında antropolojik ve epistemolojik genel tasavvurları yeniden ele alma konularında kaygılar oluşturmuştur. İnsanın mezkûr bu meşguliyeti tarih boyunca onu bilgi birikimine ve keza ahlaki düşünmeye zorlamıştır. 
Çağdaş dünya Şia mezhebinin manevi mesajına susamış ve İslam İnkılabının kurtarıcı edinimlerine göz dikmiş olduğu bir halde ilim havzalarının ahlaki-eğitsel aladaki 25 yıllık geçmişe dair karnesi savunulabilecek mahiyette değildir. Keza ilim havzasında fıkıh ve kelam araştırmalarında pek çok ilerleme kaydedilirken ahlak alanında ciddi bir yönelim yoktur. Ahlak ilmi, İslami dört ahlak ekolünde büyük âlimlerin ortaya çıkmasından sonra yedinci asırdan şimdiye kadar inkılabi bir değişim görmedi ve diğer İslam ilimlerinin aksine, ahlak ilminde teori üretme ve kurallaştırma asırlarca durağan bir haldedir. Hiç şüphesiz Kum İlim Havzası ve İslami İlim ve Kültür Enstitüsünün tebliğe yönelik en önemli misyonlarından birisi, ahlakın asli öğretilerini ve toplumda İslami terbiye ve maneviyatı derinleştirip genişletmek ve keza bu konularda temel ihtiyaçlara, yani İslami temeller esasınca ahlaki düşünce üretimine önem vermek, İslami terbiye ve maneviyata yönelik ahlak sisteminin çıkarsamasını yapmak ve ahlak, maneviyat ve terbiye alanlarında ortaya çıkan yeni soruları cevaplandırmaktır ki Ahlak ve Maneviyat Enstitüsünün oluşturulması bu hedefe ulaşmak için atılan temel bir adım sayılır.  
Bu Enstitü 2003 yılından itibaren Ahlak ve Terbiye Grubu adı altında çalışmalarına başladı ve 2007 yılında merkeze has iki araştırma grubu kapasitesiyle faaliyetlerini devam ettirdi. 2017 yılında İslam ve Maneviyat Araştırmaları grubunun eklenmesiyle Ahlak ve Maneviyat Enstitüsü adıyla üç araştırma grubu olarak yeni çalışma dönemini başlattı.








Hedefler
1. Ferdi ve toplumsal çeşitli alanlarda güçlendirilip geliştirilmesi amacıyla ahlak ilminin teorik çerçevede ilkelerinin açıklanıp tashih edilmesi;

2. İslam ahlakı ve terbiyesi sisteminin açıklanması ve bu sistemin diğer ahlaki ve eğitsel sistemlere nispetle işlevselliği ve üstünlüğünün ispatlanması;

3. İslam ahlakı, terbiyesi ve maneviyatı öğretilerinin akli savunması ve bu alanda şüphelerin cevaplandırılması;

4. İnsan ve muasır toplumun ihtiyaçlarının cevaplandırılması doğrultusunda ahlaki ve manevi terbiye alanında yeni örneklerin sunulması;

5. İslam ahlakı, ahlaki eğitim ve İslami maneviyat alanlarında politika oluşturma merkezleri ve İslam Cumhuriyeti kültürel organlarının ihtiyaçlarının temin edilmesi için uzman ve işlevsel merkezlerin kurulması;

6. İslam medeniyetinin ihtiyaç konusu ahlaki, eğitsel ve manevi program CD’lerinin üretilmesi ve İslam ahlakı, terbiyesi ve maneviyatının yeniden canlandırılmasında medeni yönelimin seçilmesine tekit edilmesi.


Siyasetler
1. İslami ahlak ve maarifi sisteminin asli ilke ve unsurlarının ve keza Ehlibeyt eğitim medresesi ve İslami maneviyatın zorunlu gerekliliği;

2. Ahlak, terbiye ve maneviyat alanlarında İslami toplumun gerçek sorunlarına önem vermek ve güncel meseleleri dikkate almak;

3. Ülke içi ve ülke dışı ilim havzası veya havza dışı eksenli araştırma merkezlerin eşliğinde ilmi, dinamik ve etkili ilişkilerin oluşturulmasına önem vermek ve İslami ahlak, terbiye ve maneviyat ilminin güçlendirilip geliştirilmesi doğrultusunda ilmi seçkin âlimlerin güç ve edinimlerinden yararlanmak;

4. Grupsal seminer formunda düşünce üretimini kurumsallaştırmak ve uzman timler kalıbında araştırmaya yönelik çalışmaları tanımlamak;

5. Eleştirisel mütalaa eşliğinde beşeri ve kültürel ve maneviyat eğilimli diğer ilimlerin kapasitesinden istifade etmek; 

6. İlimi-araştırısal diğer merkezlerin düzleminde eş değer ve tekrar içerikli hareketten kaçınmak;

7. İslam Cumhuriyeti Hükümetinin dini eğitselliğiyle ilgili organların karşılıklı etkin ilişki içinde olması ve işlevsel araştırmaları hazırlama amacıyla ihtiyaçları tanımlaması.

 Araştırma Grupları

1. Ahlak Grubu

2. Terbiye Grubu

3. İslam ve Maneviyat Araştırmaları Grubu