پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی /مسئولیت‌های اجتماعی فاطمه زهرا(س)

مسئولیت‌های اجتماعی فاطمه زهرا(س) عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه حضرت زهرا(س) در کنار معادباوری، قرآن‌باوری و خداباوری، سه رکن اساسی اندیشه مبانی توحیدی را در یک کلام ساده بیان کرده و می‌فرمایند: «از دنیاى شما محبت سه چیز در دل من نهاده شد، تلاوت قرآن، نگاه به چهره پیامبر خدا و انفاق در راه خدا»، گفت: این یعنی اگر جلوه‌ها و مظاهر دینی برای افراد جذاب و تبدیل به تعلق خاطر شود، انسان به رشد رسیده است.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین سیدعلی‌اکبر حسینی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا، در پاسخ به سوالی مبنی بر اصول زیست اجتماعی حضرت زهرا(س) و بایسته‌های تعریف سبک زندگی فاطمی در جامعه امروز گفت: زندگی بزرگان و انسان‌هایی که در تارک کمال و عظمت و به‌ویژه عصمت قرار می‌گیرند، اگر از هر منظری به‌ویژه منظر اجتماعی به معنای خاص و منظر سیاسی، اخلاقی، تربیتی و حتی امور کاملا شخصی به آن بنگریم، متوجه خواهیم شد که اصول و مبانی در زندگی آن‌ها حاکم است که یک نوع هارمونی و هماهنگی شگفتی را ایجاد می‌کند. حضرت زهرا(س) هم در جایگاه‌های مختلف از زندگی خودشان این مبانی و اصول را نشان دادند و بیان کردند. به‌عنوان مثال در خطبه‌هایی که از ایشان نقل شده است، حضرت تلقی و نگرش‌شان را نسبت به خداوند بیان می‌کنند و به تصوری که از قیامت دارند به وضوح اشاره می‌کنند.

این محقق و قرآن‌پژوه با اشاره به نقل قولی از ویژگی‌های شخصیتی سردار رشید اسلام، سپهبد قاسم سلیمانی گفت: در این چند روز به صورت ناخواسته و بدون اراده، چشم، دل و گوشم را به حرف‌هایی که از شهید سلیمانی در صدا و سیما منتشر می‌شد، سپرده بودم و در این بین افسوس می‌خوردم که چرا ما زمانی متوجه و متنبه می‌شویم چنین شخصیت‌هایی وجود داشته‌اند که درگیر هیجانات بعد از شهادت ایشان هستیم و چه خوب می‌شد که قبل از دست دادن این بزرگواران بستری فراهم و فرایندی تعریف می‌شد تا بتوانیم در شرایط آرام هم عظمت این افراد را درک کنیم. زمانی که به ویژگی‌های شخصیتی شهید حاج قاسم سلیمانی نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که معادباوری، قرآن‌باوری و خدا‌باوری که سه رکن اساسی اندیشه مبانی توحیدی هستند و باورمندی عمیق به آنها، در ایشان به حد کمال رسیده بود. مواردی که بدون آن‌ها نمی‌توان از جلوه‌های دنیایی دل کند.

وی افزود: حضرت زهرا(س) هم در کنار معادباوری، قرآن‌باوری و خداباوری، سه رکن اساسی اندیشه مبانی توحیدی را در یک کلام ساده بیان کرده و می‌فرمایند: «حُبّبَ إلَىَّ من دُنیاکُم ثَلاثٌ: تِلاوَةُ کِتابِ الله ِ و النَّظَرُ فی وَجهِ رَسولِ الله ِ و الإنفاقُ فی سَبیلِ الله؛ یعنی: از دنیاى شما محبت سه چیز در دل من نهاده شد، تلاوت قرآن، نگاه به چهره پیامبر خدا و انفاق در راه خدا». در این روایت سه نکته مورد توجه بهترین بانوی عالم است که چه خوب است ما هم به آن‌ها در زندگی خود استناد و عمل داشته باشیم.

حسینی با بیان مثالی در موضوع انفاق در راه خدا به عنوان یکی از ارکان مبانی توحیدی که حضرت زهرا(س) به آن تاکید دارند، تصریح کرد: خداوند سبحان در قرآن کریم می‌فرماید، من پولدار را به جهت شأن و کرامتی که بر من دارد، پولدار نکردم و بینوا را به سبب اهانتی که بر من کرده بینوا نکردم، بلکه من سرمایه‌داران را به وسیله بینوایان آزمایش می‌کنم و اگر بینوایان نمی‌بودند سرمایه‌داران هرگز مستوجب بهشت نمی‌گردیدند. اخلاق و رفتار اجتماعی حضرت فاطمه(س) در مکتب پیامبر شکل گرفت و پس از وفات رسول خدا(ص) مسئولیت‌های اجتماعی جدیدی به فاطمه زهرا(س) محول شد. وی جریان سیاسی عظیمی ایجاد کرد و برای حفظ و تکریم جامعه نوپایی که رسول خدا(ص) بنیان گذارده بود
مدیر گروه تفسیر ترتیبی و ترجمه در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به قرائت قرآن هم به عنوان یکی دیگر از ارکان اساسی مبانی توحیدی حضرت زهرا(س) اشاره کرد و افزود: یکی از مواردی که ما مسلمانان به آن کمتر توجه می‌کنیم، تلاوت و توجه به قرآن کریم است؛ شاید در ظاهر، جلد و رنگ بهترین نوع این کتاب را تهیه کنیم، اما در مقام تلاوت یا عمل توجهی به آن نداریم؛ این در حالی است که خداوند حکیم در این مورد می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْکُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَشِفَاءٌ لِمَا فِی الصُّدُورِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ﴿٥٧﴾ قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمَّا یَجْمَعُونَ﴿٥٨﴾‌ یعنی ای مردم، از سوی پروردگارتان موعظه و اندرزی برای شما آمد، کلامی و قرآنی که مایه شفای بیماری دل‌ها و روان‌ها است و چیزی که مایه هدایت و راهنمایی است و رحمت برای مومنان است. ای پیامبر به مردم بگو به فضل پروردگار و به رحمت بی‌پایان او و این کتاب بزرگ آسمانی که جامع همه نعمت‌ها است، خشنود بشوند نه به ثروت‌اندوزی و پست و مقام دنیا و فزونی قوم و قبیله.(یونس/۵۸-۵۷)»

وی اضافه کرد: پس چه چیزی می‌تواند زیباتر از این باشد که بنده با خالق خود که بهترین مونس است، صحبت کند، درد و دل داشته باشد آن هم با تلاوت قرآن کریم. امتیاز دیگری که با تلاوت قرآن کریم می‌توانیم برای خود به ارمغان بیاوریم، نور و برکت است، چنانچه در روایت داریم که می‌فرماید: «خانه‌های خود را با تلاوت قرآن نورانی کنید؛ خانه‌ای که زیاد در آن قرآن تلاوت شود خیر و برکتش فزونی یابد به اهلش فراخی رسد و نورش به اهل آسمان روشنایی دهد؛ بدان سان که ستاره‌های آسمان به اهل زمین، روشنایی دهند.(اصول کافی، ج ۲، ص ۶۱۰)»

حسینی تصریح کرد: براى تلاوت قرآن فضایل، آثار و فواید دنیایى و آخرتى فراوانى بیان شده است که ازجمله آن می‌توانیم به بارورى ایمان، صفاى دل، تخفیف گناهان، عبادت برتر، برخوردارى از ثواب فرشتگان و پیامبران، هم‌نشینى با فرشتگان، پیمودن درجات کمال و ترقى در بهشت، درمان بیمارى‌هاى روحى، رفع غم و اندوه، روشنایى دیدگان، مونس تنهایى، عمر با برکت، استجابت دعا و رفع عذاب از پدر و مادر اشاره کنیم.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و اسلامی در ادامه به تبیین رکن دیگری از مبانی توحیدی حضرت زهرا(س) یعنی نگاه به چهره پیامبر(ص) اشاره کرد و گفت: دومین چیزى که حضرت زهرا(س) مى‌فرماید از دنیاى شما اختیار کردم و محبوب من است، نگاه کردن به صورت رسول الله(ص) است و این به چند جهت است؛ یکى به خاطر اینکه پدر است و نگاه محبت‌آمیز به چهره پدر عبادت است؛ و دوم به خاطر اینکه پیامبر اکرم(ص) عالم است و نگاه به چهره عالم عبادت است و سوم به خاطر اینکه پیامبر، تجسم بیرونی و حقیقی از قرآن است.

وی ادامه داد: رسیدن به جایگاهی که قرآن یکی از محبوب‌های حقیقی بشود و با خواندن آن از ما دل برود یکی از چیز‌هایی است که امروز با آن فاصله بسیاری داریم. وقتی که خداوند متعال در قرآن هدف و نهایت دین را معرفی می‌کند و می‌فرماید دین آمده تا انسان‌ها را به مقام رشد برساند، در ابتدای سوره جن به این مسئله اشاره کرده و می‌فرماید: «ما قرآنی شگفت را یافتیم که شما را به قله رشد و شکوفایی دعوت می‌کند.»؛ زمانی که قرآن می‌خواهد رشد را معنا کند به سراغ تعلق خاطر‌ها می‌رود و نمی‌گوید که رشد یک نوع آگاهی و یک تحول مکانیکی است، بلکه می‌گوید رشد یک تحول عاطفی است که بر اساس ذائقه انسان اتفاق می‌افتد. خداوند متعال در سوره حجرات هم ویژگی‌های رشد را در ۵ مورد معرفی می‌کند که همه این موارد در عواطف ذائقه‌ها و احساسات نهفته است.

حسینی با بیان اینکه رشد، تحولات گرایشی انسان است در شرایطی که ایمان محبوب دل انسان شده است و جلوه‌های ایمانی، فرد را به سمت خودش گرایش می‌دهد و ترغیب می‌کند، گفت: این روش را باید قله و غایت نورالقرآن بشماریم و بدانیم که قرار است ما را به سمت رشد هدایت کند. هدایت هم به معنای آگاهی و نشان دادن راه است، راهی که موجب شناخت می‌شود و این شناخت نیز به یک گرایش تبدیل می‌شود. حضرت زهرا(س) نیز در این روایت وقتی که بیان می‌فرمایند که دوست می‌دارم یعنی این که به رشد رسیده‌اند. پس اگر بخواهیم معنای قرآنی رشد را بیان کنیم به معنی این است که وقتی جلوه‌ها و مظاهر دین جذاب شود و تبدیل به تعلق خاطر شود، انسان به رشد رسیده است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار کرد: وقتی قرآن می‌خواهد به رشد اشاره کند به سراغ تعلق خاطر‌ها می‌رود و نمی‌گوید که رشد یک تحول تکوینی است، بلکه بیان می‌کند که رشد یک تحول در حوزه عاطفی فرد است. خداوند متعال پنج ویژگی را بیان می‌کند نسبت به رشد در قرآن که همه آن‌ها برگرفته از بینش‌های عاطفی و تحولات گرایشی انسان است. جلوه‌های ایمانی که انسان را به سمت خودش ترقیب می‌کند. اگر بخواهیم رشد را معنای قرآنی کنیم، می‌گوییم وقتی که جلوه‌های مظاهر دین برای ما جذاب شد و تعلق خاطر و دلبری کرد، معنی رشد است. حضرت زهرا(س) هم به صورت بسیار ساده این را بیان می‌کنند.

این قرآن‌پژوه در بخش دیگری از سخنانش به سیره فاطمی اشاره کرد و گفت: سیره حضرت زهرا(س) قابل دسترسی و پیروی برای همه انسان‌ها به ویژه زنان و دختران است. هیچ‌گونه تضاد و تناقضی با سیره نبوی و سیره دیگر ائمه اطهار وجود ندارد. رسول اکرم(ص) در روایتی فرموده است: «دخترم فاطمه، سرآمد زنان دو عالم است.» این حدیث نبوی(ص) با آیه شریفه‌ای که خداوند درباره حضرت مریم(س) فرموده: «واصطفاک علی نساء العالمین»، هیچگونه منافقاتی ندارد؛ زیرا برتری حضرت مریم(س) از یک جنبه خاص و نسبی است و به دلیل خرق عادت و چگونگی تولد فرزندش بوده، ولی برتری حضرت فاطمه(س) نسبی نیست و در پرهیزکاری است.

وی ادامه‌ داد: انبیا و پیشوایان معصوم، تنها راه سعادت و خوشبختی انسان‌ها را پیروی از دستورات الهی می‌دانستند و از این رو بهترین همکار و دوست برای آنان کسی بود که در این راستا به آن‌ها کمک کند. می‌خوانیم علی علیه السلام در پاسخ پیامبر که سؤال کردند: «همسرت را چگونه یافتی؟» گفتند: «بهترین یاور در راه اطاعت از خداوند.» حضور فعال زنان خانواده پیامبر به ویژه دختر گرامی‌شان، حضرت فاطمه(س) در فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در اوج تضاد با نگرش جاهلی به زنان و با هدف ایجاد تحول و کرامت برای زنان و ارتقای جایگاه فردی واجتماعی آنان بود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه حضرت زهرا(س) با مدیریت درست و با به کار بستن ویژگی‌های تربیتی، فرزندانی را برای جامعه اسلامی تربیت کرد که هر یک، منشأ آثار خیر و پیشرفت آموزه‌های الهی شدند و به الگو‌های عملی تبدیل شدند، گفت: حضرت فاطمه(س) به همسری مردی در آمده بود که مجاهدی کامل در راه خدا بود و بیشتر روز‌های زندگی مشترک این دو بزرگوار، در شرایطی گذشت که علی(ع) در جبهه بود. در چنین شرایطی، فاطمه(س) صاحب فرزندانی شد و با داشتن فرزندان خردسال، وظیفه نگهداری و آموزش آن‌ها و بخشی از وظایف همسرش در خارج از خانه را نیز به عهده گرفت. فاطمه زهرا(س) در شرایطی عهده دار تربیت فرزندان خود بود که از یک سو جامعه در شرایط بحرانی و جنگ به سر می‌برد و شهر مدینه در محاصره بود و از دیگر سو در امور معیشتی و خوراک و پوشاک از حداقل امکانات برخوردار بودند. با این حال، فاطمه(س) هیچ‌گاه از وضع خود کوچک‌ترین گلایه و شکایتی نکرد یا خواستار حضور بیشتر علی(ع) در خانواده نشد.

حسینی با اشاره به روش‌های تربیتی حضرت زهرا(س) افزود: ازجمله روش‌های تربیتی حضرت زهرا(س) نوع دوستی آن حضرت بود. ایشان در برابر چشمان تیزبین فرزندانش، به مردم کمک می‌کرد و خود گرسنه می‌ماند. آن حضرت نه تنها در مسائل اقتصادی و رفع مشکلات روزمرده مردم پیشگام بود، حتی از نظر اخلاقی و پرورش عواطف انسانی و ارشاد و هدایت مردم نیز به آن‌ها کمک و مصالح مردم را پیگیری می‌کرد و درحقشان دعا می‌فرمود. حضرت زهرا(س) با رفتار عادلانه خویش، خشنود می‌ساخت و با عواطف محبت‌آمیز مادری، فرزندان خویش را به این صفات انسانی و اسلامی تشویق می‌کرد و پرورش می‌داد.

این محقق و قرآن‌پژوه تصریح کرد: اخلاق و رفتار اجتماعی حضرت فاطمه(س) در مکتب پیامبر شکل گرفت و پس از وفات رسول خدا(ص) مسئولیت‌های اجتماعی جدیدی به فاطمه زهرا(س) محول شد. وی جریان سیاسی عظیمی ایجاد کرد و برای حفظ و تکریم جامعه نوپایی که رسول خدا(ص) بنیان گذارده بود، با شیوه‌های مسالمت‌آمیز دست به مبارزه زد. ریحانه رسول خدا(ص)، در سراسر زندگی کوتاه، ولی درس‌آموز و پر بار خود، دفاع از حق و کوشش برای تحقق عدالت را سرلوحه فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی خود قرار داد. مبارزه او با استبداد و انحراف‌ها، برای همیشه الگویی فرا راه زنان و مردان مسلمان و آزاده است.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین سیدعلی‌اکبر حسینی, اخبار پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن


امتیاز دهی

مطالب مرتبط

پربازدید ترین مطالب

مطالب مرتبط

تجلیل از حجت الاسلام والمسلمین یوسفی مقدم مولف کتاب «علم قرائت»

دفتر چهارم کتاب «پیام‌های آسمانی» روانه بازار نشر شد

مردم‌داری؛ مؤلفه رئیس جمهور اصلح از منظر قرآن و روایات

شاخصه‌های رئیس جمهور استقلال‌طلب از منظر قرآن کریم

تعامل امام خمینی(ره) با پیروان ادیان الهی براساس تعالیم قرآن بود

نشست مشترک پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن و موسسه المعراج القرآنیه عراق برگزار شد

کارگاه آموزشی آشنایی با ابزارهای آنلاین پژوهش و کاربرد هوش مصنوعی در پژوهش‌های قرآنی برگزار شد

ارزش دعا در حق برادران دینی از منظر قرآن و اهل بیت(ع)

شماره شانزدهم فصلنامه علمی ـ ترویجی «مطالعات علوم قرآن» منتشر شد

نشست علمی پژوهش‌های علوم قرآنی و حکمرانی برگزار شد

پربازدید ترین مطالب

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم می باشد.

[Part_Lang]

[Control]	تعداد بازديد اين صفحه: 4993