فلسفه علم فقه، بررسی علم فقه از بیرون است. در بررسی بیرونی علم فقه، احتیاط از مسائلی است که ممکن است از آسیبهای علم فقه، اجتهاد و افتا به حساب آید؛ چراکه چابکی فقه و متناسببودن آن با نیازهای زمان را کاهش میدهد و این پرسش را پیش میآورد که آیا استفاده از احتیاط با این شدت، گستردگی، چسبیدگی به علم فقه، موجه و قابل دفاع است.افزون بر آن احتیاط یکی از مسائل پر بازتاب در اجتهاد و افتاست و از دوران اخباریها بر شدت و گستردگی آن افزوده شده و تأثیرات پیدا و پنهانی بر آنها نهاده است و در این اثر، ضمن بررسی تأثیرات احتیاط در دوره اخباریها، قبل و بعد از آنان، تلاش شده است تطورات احتیاط در ادوار گوناگون نشان داده شود، علل و عوامل احتیاط شناسایی گردد و بازتابهای پیدا و پنهان آن واکاوی شود و در یک کلام علم فقه از منظر احتیاطگرایی تا حدی آسیبشناسی شود که فقیه از بازتابهای مثبت آن استفاده کند و از بازتابهای منفی آن در امان بماند.امید است این اثر نقطه آغاز مناسبی برای بررسیهای عمیقتر وگستردهتر در این زمینه باشد.
ریشه ها و پیامد های احتیاط در اجتهاد و افتا
نویسنده: سعید ضیائی فر
ناشر: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
تهیه کننده: پژوهشکده فقه و حقوق
زبان: فارسی

یکی از مسائلی که مراجعه کنندگان به کتابهای فقهی و رسالههای عملی با آن روبرو میشوند، احتیاط است. گاهی این مسئله عاملان به احکام فقهی را با دشواریهایی مواجه میکند؛ ازاینرو این پرسش قابل بررسی است که آیا احتیاط تا این اندازه که در فقه استدلالی و فتوایی استفاده میشود، منطقی و موجه است؟ به دنبال آن، پرسشهای دیگری مطرح میگردد؛ نظیر اینکه احتیاط چه عوامل و پیامدهایی داشته و دارد؟ کدامیک از این عوامل و پیامدها موجه است و باید به آنها ملتزم بود و کدامیک غیرموجه بوده، باید تلاش کرد دامن اجتهاد و افتا را از آنها زدود یا دستکم کاهش داد؟ در این اثر احتیاط از زاویه فلسفه فقهی بررسی شده است. مفهوم، اقسام و پیشینه احتیاط و ریشهها، عوامل و پیامدهای احتیاط در اجتهاد و افتا از مباحث اصلی این اثر است. در عین حال مباحث دیگری نظیر نقش اخباریها در تطور و گسترش احتیاط، تأثیر و تأثر متقابل فقه امامیه و اهلسنت و دشواریهای احتیاط در قلمرو مسائل اجتماعی و حکومتی و... از زمره مباحث دیگری است که در این اثر بررسی شده است.
کلیدواژگان: احتیاط، اجتهاد، افتا، عوامل، پیامدها.
منبع:اداره نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
كلمات كليدي :
معرفی آثار , آثار علمی پژوهشکده فقه و حقوق , چکیده آثار
تاریخ خبر: 1401/3/16 دوشنبهتعداد بازدید کل: 61 تعداد بازدید امروز: 3