عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی؛

تمام علوم از زاویه ورود خودشان به گونه ای با معنویت ربط پیدا می کند

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که علوم اعم از کلام، فلسفه، عرفان و فقه، علوم مفهومی هستند، گفت: تمام علوم از زاویه ورود خودشان به گونه ای با معنویت ربط پیدا می کند.
به گزارش  روابط عمومی پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی به نقل از پایگاه خبری دفتر تبلیغات اسلامی ( تبلیغ نیوز )، حجت الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا در آیین اختتامیه اولین همایش ملی «معنویت و علوم اسلامی» که به همت پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، اظهار داشت: وقتی معنویت را در حوزه علوم و دانش های مدرن نگاه می کنیم، باید در همان چارچوب نسبت سنجی کنیم که معنویت با علوم مدرن چه نسبتی دارند.

وی گفت: پاسخ گفتن به نسبت میان معنویت و علوم، خیلی مطلق شدنی نیست، از لحاظ مقام ثبوت و نفس الامر مسأله را دنبال کرد، اما به لحاظ آنچه که به شکل تعیّن یافته تاریخی از علوم است، یک صورت ثابت و واحدی ندارد و صورت بندی های متفاوتی دارد و از چارچوب یک فرهنگ به فرهنگ دیگر وارد شدن و مستقیماً تطبیقی نگاه کردن و عقبه ها و رویکرد کلانی که بر فراسوی این فرهنگ های مختلف است را ندیدن، مقایسه های خوبی را به دست نمی دهد و شتاب زده می شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: نسبت علم معنویت و علوم در چارچوب معرفتی مدرن و جهان غرب، یک تاریخ چند صد ساله بعد از رنسانس را دارد و بیشتر از قرن نوزدهم و بیستم یک تعیّن خاصی پیدا می کند که گاه به صورت نسبت بین دانش و ارزش مطرح می شود و معنویت در طبقه بندی علوم و آگاهی های آکادمیک، یک حوزه متناظر با این چارچوب کلان دارد.

وی افزود: معنویت و مباحث این حوزه می تواند علمی هم باشد اما فضای معنویت و مسائلی که در جهان اسلام علوم ناظر به معنویت هستند، از محدوده علم بیرون می باشند و نگاه کردن به معنویت را علمی مانند روانشانسی، روانکاوی، جامعه شناسی و پزشکی به عنوان یک علم می تواند عُبجه خود قرار دهد.

حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا اظهار داشت: خود معنویت و معرفت هایی که در متن معنویت شکل می گیرد، در این چارچوب ها قرار نمی گیرد و نه جزء علوم طبیعی و نه جزء علوم انسانی است، بلکه پدیده انسانی می باشد.

وی گفت: آن چیزی که در جهان اسلام به عنوان علوم اسلامی است، و بخش قابل توجهی از آنها ناظر به معنویت است، در این صورت بندی و طبقه بندی مدرنی که نسبت به علوم قرار می گیرد، خارج از علم است و در قلمرو انسانیات می باشد.

رئیس قطب بنیادهای نظری و نظام متقن علوم اسلامی و انسانی دفتر تبلیغات اسلامی تصریح کرد: یعنی به علومی که در کمیسیون های این همایش پرداخته شده از جمله کلام، فلسفه، عرفان و فقه، هیچ کدام علوم نیستند، نه علوم طبیعی هستند و نه علوم انسانی. در مطالعه علمی کردن راجع به این علوم، بیرون از این مجموعه معرفتی واقع می شود. این ها دانش های تفصیلی و فهمیدنی هستند و روش هایشان مشارکتی و به نحوی نزدیک شدن برای فهمیدن آنهاست.   

وی افزود: زمانی که این قلمرو از دانش ها، صورت آکادمیک هم پیدا می کنند، جاهایی مانند شرق شناسی و دانش هایی مانند اینها به این مسائل می پردازند. علم تعریف خاص و ویژه ای دارد که این تعریف قرن نوزدهم و تا اواخر قرن بیستم بیشتر مستقر بود و محیط های آکادمیک با این معنا از علم مأنوس هستند.

حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا اظهار داشت: اگر بخواهیم سرنوشت معنویت را در مفاهیم مدرن علم جستجو کنیم، باید این مباحث را دنبال کنیم؛ یک سطوحی از عقلانیت در متن و پیرامون معنویت که شکل می گیرند، عقلانیتی نیستند که علم را تولید کنند، بلکه عقلانیت هایی هستند که زندگی و زیست بشر با آنها شکل می گیرد و امور برساختی هستند.

وی گفت: ما در جهانی که به این صورت تقسیم بندی می کند، اینها متأثر از نوع نگاهشان به علم است و ما مفهوم عقل نداریم، بلکه مفهوم عقلانیت داریم و اگر عقل گفته می شود، ناظر به عقلانیت است و عقلانیت یک پدیده تاریخی، فرهنگی و زیستی می باشد که تولید شده هست.

رئیس قطب بنیادهای نظری و نظام متقن علوم اسلامی و انسانی دفتر تبلیغات اسلامی تصریح کرد: عقل، امر متعالی باشد و یا قوه انسانی باشد که در ارتباط با یک امر متعالی و روح القدس می خواهد رشد کند، نیست؛ ابتدا عقل یک امر که کاملا ذهنی و یا یک امر تاریخی و بین الاذهانی است و اگر در این فضا بخواهید راجع به معنویت سخن بگویید، تقریبا رابطه بین ایمان و علم است. مطالعات دینی در خصوص معنویت دینی، برون علمی است و مطالعات علمی نسبت به معنویت برون دینی و برون معنوی است.

وی افزود: در جهان اسلام اینگونه نیست، و فراست و دقتی که در عنوان این همایش گذاشته شده است، یک پرسش جدی را در نظر دارد که در جهان اسلام وقتی که از معنویت سخن می گوییم، علوم اسلامی و چیزی را که می شناسیم ، چه نسبتی با معنویت در این جهان دارند و این متفاوت است.

حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا اظهار داشت: اگر معنویت را به لحاظ واقعیت آن نگاه کنیم، یک واقعیت انسانی و موجود عینی است که علوم در سطح مفهوم بخواهند در خصوص آن صحبت کنند.

وی گفت: یک سطحی از علم در متن معنویت است که بخشی از علوم متأخر از معنویت به این معنا رخ می دهند و واقع می شوند که اگر نسبت سنجی کنیم، سلوک عرفانی و آن چیزی که عارف می گوید و یا انسان در مراحل زیست و زندگی خود آن را می یابد، حوزه مفهوم نیست و حوزه حضور و شهود و واقعیت معنویت است و با فاصله گرفتن از این واقعیت، درباره معنویت سخن گفته شود، مجموعه دانش ها و علومی را ایجاد می کند که علوم مفهومی است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: علوم درباره معنویت با دو روش سخن می گویند: حوزه ای که یافتنی، همدلی و مشارکتی است، سطح مفهوم نیست، بلکه سطح زیست و زندگی و سلوک رفتن و متحول شدن است و علم ناب مدل دیگری از معرفت را می آورد؛ در حوزه فرهنگ و در سطح فهم عمومی، با دانش های مفهومی سخن می گوییم.

وی افزود: علوم اعم از کلام، فلسفه، عرفان و فقه، علوم مفهومی هستند و واقعیت معنوی زیست و حیات انسان واقعیت در هستی شناسی دینی که سکولار و این جهانی نباشد، همه عالم هویتی معنوی دارد و جای جای زمین و گاه گاه زمان دریچه ای به سوی عالم معناست و این حقیقت سریان دارد و همه عالم شکل معنوی پیدا می کند؛ علوم مفهومی در این باره از ابعاد و زوایای مختلف سخن می گویند.

حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا اظهار داشت: کلام دانشی است که از بست معنویت در حوزه فرهنگ به نحوی علمی دفاع می کند اما فقه از این که رفتاری که بیان می کند، با حقیقت معنوی عالم چه نوع پیوندی را دارد ذکر می کند. اخلاق و یا متناظر با آن عرفان عملی که به صورت کتاب و تدوین در می آید، یک حقیقت هستند و با دو نوع هستی شناسی راجع به این مسأله سخن می گوید.

وی گفت: تمام علوم از زاویه ورود خودشان به گونه ای با معنویت ربط پیدا می کند؛ همه این ها علم هستند، اما در تقسیم بندی علوم جهان مدرن، همه اینها بیرون از علم هستند.

رئیس قطب بنیادهای نظری و نظام متقن علوم اسلامی و انسانی دفتر تبلیغات اسلامی تصریح کرد: معنویت واقعیت زیسته انسانی است که البته چون آگاهانه و ارادی می باشد، فهمیدنی است.

وی افزود: علوم اسلامی درون معنویت می آیند یعنی تمام علومی که بر اساس تقسیم بندی های جهان مدرن علم نیستند، در جهان اسلام همه اینها علم هستند و صدق و کذب بر می دارند؛ بخشی از اینها با معیارهای عقل عملی و برخی دیگر با معیارهای عقل نظری سنجیده می شوند، در این میان، عقل نظری در بخشی به صورت تجریدی کار می کند و در بخش دیگر به صورت تجربی باید فعال شود و کار کند و بخش قابل توجهی از این علوم، علوم استنباطی یعنی نقلی هستند که از راه رهاوردهای یک سالکِ به معنا دست یافته و به عرصه مفهوم آورده هستند.

حجت الاسلام والمسلمین پارسانیا اظهار داشت: در حوزه فرهنگ عمومی، علوم نقلی و علوم عقلی داریم و مجموعه این دو علوم درباره معنا و معنویت و نحوه حضور معنا است.

وی گفت: وقتی که عقل به عنوان منبع معرفتی حذف شود و به عقلانیت فروکاهیده شد و آن را یک امر ذهنی و یا یک امر صرفاً فرهنگی نامیده شد، و شهود واحد را به افق حس تنزل داده شد، آن چه را که غیر از حس بود برساخت نامیده شد، این پیامدهایی را که در جهان مدرن برای معنای علم و علوم و نسبت علوم و معنویت به وجود آمد، در آنجا شکل میگیرد اما در جهان اسلام به خاطر جایگاه و هویتی که عقل دارد و نسبتی که عقل با وحی دارد، این سلسله علوم می تواند شکل بگیرد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: در این میان، سؤالاتی ایجاد می شود که رابطه علوم با معنویت چیست و سهم هر کدام چه بخشی از معنا را دارد؟ و این که چرا این رابطه برقرار می شود؟ و چرا این رابطه در علوم مدرن نیست؟ این پرسش روی ریشه های معرفت شناسی بر می گردد و قبل و بیش از همه روی جایگاه و هبوطی به معنای عقل است. هیچ فرهنگی در تاریخ بشر مثل فرهنگ مدرن اینگونه فاقد عقل به این معانی نیست و عقل یک محصول زیست و زندگی انسان است و عقل چراغی نیست به راه حقیقت ببرد و عقل حقیقتی نیست که مستقل از انسان یک صورت به عالم بدهد و ذهن انسان به عالم صورت می بخشد.


 
منبع:روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی

07:291400/8/30
تعداد بازدید: 1774
 
امتیاز دهی
 
 

[Part_Lang]
[Control]
تعداد بازديد اين صفحه: 1775
Guest (PortalGuest)

پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي - دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم
مجری سایت : شرکت سیگما