دکتر احمدرضا یزدانی مقدم در ابتدای این نشست و در توضیح کتاب خود گفت: در این کتاب به بررسی دیدگاه‎های ابن سینا، فارابی، صدرالمتالهین و سهروردی در خصوص وحی و فلسفه سیاسی پرداخته‌ایم.

وی افزود: نظریه‎های وحی در فلسفه سیاسی با مباحث مربوط به جهان، انسان، اجتماع، سیاست، حکومت و قانون در ارتباط بوده و از آنها تأثیر پذیرفته و بر آنها تأثیر گذارده است.

یزدانی مقدم اضافه کرد: وحی در لغت به معنای اشاره سریع و در اصطلاح به معنای ادراک و دریافت از غیب است. فلسفه سیاسی از آغاز به موضوع وحی توجه داشته و بنا بر نظر رایج در مطالعات فلسفه سیاسی اسلامی، بنای فلسفه سیاسی اسلامی بر تبیین وحی و نسبت آن با سیاست و حکومت است.

این نویسنده افزود: فارابی چند نظریه درباره وحی ارائه می کند. بر پایه برخی از این نظریه ها؛ وحی تنها بخشی از فلسفه سیاسی، آنهم بخش عملیاتی و بیرونی آن را پوشش می دهد. بر پایه برخی دیگر از نظریه ها؛ وحی همان کار ویژه فلسفه سیاسی را بر عهده دارد. بر پایه گروه سوم از نظریه ها؛ وحی از ما قبل فلسفه سیاسی تا ما بعد آن را در بر می گیرد.

وی تاکید کرد: ابن سینا مناسبات عمیقی میان وحی و شریعت از یک سو و فلسفه از سوی دیگر ترسیم می‏کند به طوری که فلسفه با راهنمایی و تأیید وحی و شریعت بوده و، به نوبه خود، وحی و شریعت را تحلیل  کرده و مراد و مقصود آن را درمی‏‎یابد؛ با تحلیل جدیدی که ابن سینا از حکمت عملی و حکمت مدنی ارائه می کند؛ شریعت، به مثابه فرآورده وحی، در جایگاه بخشی از فلسفه سیاسی قرار می گیرد بلکه قسیم فلسفه سیاسی به شمار می آید. نصیرالدین طوسی، بر پایه تفسیر متأخر ابن سینا از فلسفه و فلسفه سیاسی، شریعت به مثابه فرآورده وحی را قسیم فلسفه سیاسی قرار می‎دهد.
 

اندیشه فیلسوفان طبقه‌بندی نشده است

دکتر عبدالله نصری درباره این کتاب گفت: وقتی کتاب به دستم رسید مشتاق به مطالعه آن بودم گرچه عنوان کتاب برایم گیج کننده بود.

وی افزود: در وحی چند مسئله مهم است. ضرورت، کیفیت، محتوا و مرتبه و مقام نبی. مولف تلاش بسیاری کرده است و منابع بسیاری را دیده اما آنچه باید به نظر من به آن توجه می‌شد و نشد، دسته بندی‌ها بر اساس این مسائل مهم بود که خواننده دچار سردرگمی نشود. از طرف دیگر این انتظار می‌رفت که در تقسیم بندی‎ها نگاه هر کدام از فیلسوفان هم به صورت تفکیک شده کار می‌شد.

دکتر نصری: باید به سوال هم در متن کتاب پاسخ داده می‌شد که اندیشه سیاسی این فیلسوفان برخواسته از وحی است یا خیر. اگر تدوین کتاب این گونه بود ارزش کار بالاتر می‌رفت اما به هر حال این اتفاق نخستین گام است و به همین دلیل اثر ارزشمندی است.

وی در پایان سخنان خود با اشاره به طرح سوالات جدید گرفت: یکی از مهم‌تریم مسائلی که امروزه با آن دست در گریبانیم این است که تا چه حد اندیشه این فیلسوفان می‌تواند برای جامعه سیاسی امروز ما پاسخگو باشد. مشروطیت سیاست ما را به سیاستی نوین تبدیل کرد و ما را با مسائل جدیدی روبه‌رو کرد. به همین دلیل نمی‌توانیم صرفا با اندیشه گذشتگان پاخ مسائل امروزی را بدهیم. این اندیشه‌ها مانند یک میراث در دستان ماست و ما باید با سوالات جدید به بازخوانی و بازنگری این میراث بپردازیم.
 

جلد دومی بر این کتاب بنویسید

حجت الاسلام ابوالفضل کیاشمشکی نیز درباره این کتاب بیان داشت: کتاب نقات قوت فراوانی دارد که از جمله آن می‌توان به این اشاره کرد که کمتر گزارش نادرستی از منبعی در آن قید شده است، موضوع نیز فی‌النفسه موضوع خوبی است و این کتاب برای گام اول، ارزشمند است.

وی افزود: ما در مطالعه دیدگاه‌های گذشتگان در حوزه اندیشه، به ویژه فلسفه می‌توانیم دو گونه رفتار کنیم. یکی آنکه به گذشته برویم و در همان بستر فرهنگی این مباحث را بررسی کنیم و دیگر اینکه اندیشه آنها را به جهان امروزی بیاوریم و بر اساس دغدغه‌های امروزی به آن بپردازیم.

کیاشمشکی اضافه کرد: زمانی که ما اندیشه این فیلسوفان را در بازه تاریخی خودشان بررسی می‌کنیم می بینیم که چه قدر نیازهای آن زمان با نیازهای امروز متفاوت است و شاید به این بیاندیشیم که آن اندیشه‌ها کمترین قرابتی با مسائل امروزی ما ندارند. اتفاقی که در این کتاب نیز افتاده است. اما اگر اندیشه را از قالب زمان خود بیرون بکشیم و بر اساس نیازهای امروز از این فیلسوفان سوال کنیم می‌توانیم کاربرد اندیشه‌های سیاسی‌شان را حس کنیم. به نظر من بر اساس این نگاه جدید می‌توان جلد دومی بر این کتاب نوشت.

در انتهای این نشست کتاب «جایگاه وحی در فلسفه سیاسی» تازه‌ترین اثر گروه فلسفه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی رونمایی شد.

نودمین نشست راویان اندیشه با رونمایی از کتاب «جایگاه وحی در فلسفه سیاسی» یکشنبه 24 اردیبهشت ماه در فرهنگ‌سرای اندیشه برگزار شد.