پژوهشکده فقه و حقوق - فلسفه فقه و حقوق
گروه فلسفه فقه و حقوق
اين گروه عهدهدار تحقيق و مطالعه فقه و حقوق با نگاه بيرونى است و به پرسشهايى كه در زمينه روش، مبانى، منابع، اهداف و... علم فقه و حقوق اسلامى مطرح مىشود، پاسخ مىدهد.
قلمرو پژوهشى
الف) مطالعه و تحقيق در زمينه كليه مسائل چالشبرانگيز در سطح جامعه كه جنبه فلسفه فقهى دارند، به ويژه مسائل زيربنايى در زمينه حكومت دينى در قلمرو گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامى قرار دارد.
ب) تبيين، ردّ و اثبات مسائلی از علوم مرتبط با فقه (كلام، حقوق، اخلاق و...)، از منظر تأثيرگذارى آن علوم بر فقه، در قلمرو اين گروه قرار دارد.
ج) با توجّه به ضرورت بحث از فلسفۀ برخى احكام از يك سو و عدم وجود گروه پژوهشى مستقل در پژوهشكده، در این‌باره، مسائل مربوط به فلسفه احكام، در قلمرو اين گروه قرار دارد.
د) تحقيق و پژوهش درباره فلسفه علم به صورت مستقل در قلمرو اين گروه قرار ندارد ولى مطالعه، مشاوره، برگزارى نشست علمى به منظور كسب آگاهى كلان از محورهاى اصلى آن و انطباق آن بر فقه و حقوق اسلامى در قلمرو اين گروه قرار مىگيرد.
اعضای گروه
مدیر گروه: سید محمدرضی آصف آگاه
اعضای هیئت علمی: سعید ضیائی‌فر، حسنعلی علی‌اکبریان، سیدمحمدرضی آصف آگاه(اشکوری)
محقق رسمی: رسول نادری
برخی آثار منتشر شده
1- مأخذشناسی نظام تعلیم و تربیت روحانیت/محمد نوری/پروژه ای/1376/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/بوستان کتاب قم
2- جهود الشیخ المفید الفقهیة و مصادر استنباط/محمد حسین نصار/پروژه ای/1379/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
3- رابطه فقه و حقوق/مصطفی میراحمدی زاده/پروژه ای/1380/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
4- فقهپژوهی قرآنی/سید محمدعلی حسینی ایازی/پروژه ای/1380/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/بوستان کتاب قم
5- گفت و گوهای فلسفه فقه(چاپ¬دوم)/جمعی از محققان/پروژه ای/1380/(چاپ¬اول1376)/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/بوستان کتاب قم
6- مأخذشناسی تاریخ و فلسفه فقه و حقوق/سید مسعود نوری و سید عبدالمطلب احمدزاده/پروژه ای/1380/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/بوستان کتاب قم
7- زندگی و اندیشههای ابن ادریس/علی همت بناری/پروژه ای/1381/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/بوستان کتاب قم
8- پیش درآمدی برمکتبشناسی فقهی (مجموعه گفت و گو)/به کوشش: سعید ضیائی فر/هیأت علمی/1385/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
9- معیارهای بازشناسی احکام ثابت و متغیّر در روایات (دو جلد) /حسنعلی علی اکبریان/هیأت علمی/1386/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
10- جایگاه عقل در استنباط احکام(چاپ-دوم)/سعید قماشی/پروژه ای/1386/(چاپ اول1384)/گروه فلسفه فقه و حقوق/پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
11- اهداف دنیوی فقه/محمد علی سلطانی/پروژه ای/1388/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
12- تاثیر اخلاق در اجتهاد (مجموعه گفت و گو)/به کوشش سعید ضیائی فر/هیأت علمی/1388/گروه فلسفه فقه و حقوق/پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
13- حکم ثانوی در تشریع اسلامی (ویرایش دوم)/علی اکبر کلانتری/پروژه ای/1388/(چاپ¬اول1378)/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/بوستان کتاب قم
14- ملاکات احکام و شیوههای استکشاف آن(چاپ دوم)/سید محمد علی ایازی/پروژه ای/1389/(چاپ¬اول1386)/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
15- اهداف مجازات ها در جرایم جنسی (چشم اندازی اسلامی)(چاپ¬دوم)/رحیم نوبهار/پروژه ای/1390/(چاپ¬اول1389)/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
16- مقایسه منابع و روش های فقه و حقوق(مجموعه گفت و گو)/به کوشش: سیف الله صرامی/هیأت علمی/1391/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
17- در آمدی بر رویکرد حکومتی به فقه(مجموعه مقالات و نشست ها)/به کوشش : سعید ضیایی فر/هیأت علمی/1391/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
18- جایگاه مبانی کلامی در اجتهاد( چاپ دوم)/سعید ضیائی فر/هیأت علمی/1392 1382/(چاپ‌اول)/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/بوستان کتاب قم
19- جایگاه قرآن در استنباط احکام(چاپ دوم)/سیفاللّه صرامی/هیأت علمی/1392(چاپ¬اول¬1378)/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی/مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
20- فلسفه حقوق اسلامی(چاپ¬دوم)/ترجمه: محمدرضا ظفری و فخرالدین اصغری آقمشهدی/پروژه ای//1394(چاپ¬اول¬1382)/ گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
21- اندیشه کلامی عصمت ؛ پیامد های فقهی و اصول فقهی/بهروز مینائی/پروژه ای/1395/گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی /پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
22- درآمدى بر فلسفه احكام ،کارکرد ها و راههای شناخت/حسنعلی علی اکبریان/هیأت علمی/1395/گروه فلسفه فقه و حقوق/پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
23- مکتب فقهی محقق اردبیلی/محمد سلطانی و سید علی حسینی//پروژه ای/1398/گروه فلسفه فقه و حقوق/پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
24- رییشه ها و پیامدهای احتیاط در اجتهاد و افتا/به کوشش سعید ضیائی فر/هیأت علمی/1400/گروه فلسفه فقه و حقوق/پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
آثار در دست نشر
1. ساختار علم فقه/سید محمد رضی آصف آگاه
2. مجموعه مقالات و نشست‌های حجیت و کارآمدی/به کوشش حسنعلی علی اکبریان
3. ترجمه عربی فقه، حقوق و جامعه(مجموعه مقالات ناظر به گفتگو با اساتید حوزه و دانشگاه)/ مترجم؛ رعد حجاج
4. مجموعه گفتگوهای تاثیر شرایط اجتماعی در اجتهاد/ به کوشش حسنعلی علی اکبریان/ عبدالله جوان/منصور میراحمدی‌زاده
5. مجموعه نشست‌های فلسفه فقه/ به کوشش سعید ضیائی‌فر
6. مجموعه نشست‌های فقه و قانونگذاری/به کوشش مهدی قاسمی
کلان برنامه ها
کلان برنامه فلسفه دانش فقه با تأکید بر روش، مبانی و ساختار
الف) اهداف:
1. تقویت، رشد و توانمندسازی کمی و کیفی علم فقه.
2. بسترسازی برای طرح مطالعات فلسفه فقه در سطح حوزه، دانشگاه و بین المللی.
ب) تبیین برنامه:
در راستای رشد و توانمندسازی کمی و کیفی علم فقه، این کلان برنامه طراحی شد. این کلان¬برنامه اولا متمرکز بر فلسفه دانش فقه است، نه فلسفه دانش حقوق و ثانیا از میان عناوین 14 گانه فلسفه علم فقه (تعریف، قلمرو، ادله، مبادی، منابع، مبانی، روش، رویکرد، علوم مرتبط و...) بیشتر متمرکز بر سه مبحث ساختارعلم فقه، روش تحقیق و روش¬شناسی علم فقه و مبانی علم فقه است.
وجه انتخاب این سه محور عبارتند از: 1. اثرگذاری سه بحث روش، مبانی و ساختار؛ 2. اهمیت این سه مسأله؛ 3. نیروی انسانی موجود در گروه، به¬ویژه هیئت علمی.
این کلان¬برنامه با همکاری بین گروهی -در سه سطح درون مرکزی، ملی و بین المللی- و بین¬رشته¬ای انجام می¬شود.
در مطالعات فلسفه فقه ضعف¬هایی همانند: 1. کمی رشد مطالعات فلسفه فقه؛ 2. فقدان فلسفه فقه¬معاصر؛ 3. کاستی محتوای علم فقه در مواجهه با نیازهای معاصر؛ 4. ضعف توان محققان دانش فقه در حل مسائل مستحدثه؛ 5. فقدان مسأله محوری و کاربردی سازی دانش فقه.
با وجود چنین ضعف¬هایی نیاز است مطالعات فلسفه فقه به ویژه در حوزه روش، مبانی و ساختار ارتقا یابد تا انشالله منتهی به رشد و توسعه مطالعات درجه دوم علم فقه و نیز ارتقای توان محققان این دانش شود. روشن است که با بررسی و تبیین فلسفه فقهی، آسیب¬شناسی و ظرفیت¬شناسی روش¬ها، رویکردها، مبانی و ساختارهای فقهی در حوزه مطالعات فلسفه فقه می¬توان به توسعه و تقویت دانش فقه کمک کرد.
ج) دستاوردها:
1. طرح های پژوهشی در روش شناسی علم فقه، مبانی کلامی اجتهاد، ساختار و نظام مسائل، فلسفه فقه های معاصر؛
2. مقالات علمی در حوزه های بالا؛
3. همایش بین المللی فلسفه فقه های معاصر؛
4. کرسی های تخصصی و ترویجی در حوزه فلسفه فقه؛
5. نشریه بین المللی فلسفة الفقه به زبان عربی؛
6. نشست های علمی در فلسفه فقه معاصر، روش، مبانی و ساختار؛
7. درس گفتار و درسنامه فلسفه فقه قانون گذاری، مبانی کلامی اجتهاد، ساختار علم فقه و..؛
8. اصطلاحنامه و فرهنگنامه فلسفه فقه؛
9. مدل سازی و الگوریتم اجتهاد و تبدیل فتوا به قانون؛
10. برگزاری کارگاه های در حوزه کاربردی سازی، روش، فلسفه فقه و.. .
منبع:
روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
گروه فلسفه فقه و حقوق اسلامی
|