چکیده

با تأسیس سلسله صفویه، تحولات زیادی در صحنه فرهنگی ایران پدید آمد. یکی از عرصه هایی که در این دوره دچار دگرگونی شد، تاریخ نگاری بود. ویژگی های اختصاصی تاریخ نویسی صفوی، آن را متمایز از دوره های پیشین و حتی پسین آن می سازد. این تفاوت عموماً تحت تأثیر یک ویژگی مهم به نام حمایت از مذهب تشیع دوازده امامی شکل گرفته است. در تک نگاری های پیشاصفویه شاهد هستیم که در برخی موارد، اهل بیت علیهم السلام توسط مورخان با شدت تکریم می شوند، ولی اینکه تمامی کتاب های تاریخی در طول دوران حکومت یک سلسله و با حمایت پادشاهان آنها به جانبداری و تبلیغ فرهنگ اهل بیت علیهم السلام روی آورده باشند، امری است که تا به قدرت رسیدن صفویان در ایران بی سابقه بوده است.

                                                                                                                

نفوذ فرهنگ و اندیشه شیعی، آثاری بسیار پردامنه و ماندگار بر تاریخ نگاری صفوی برجای نهاده است. فضای ذهنی مورخ صفوی که مالامال از شوق ترویج تشیع و احساس مسئولیت مذهبی در قبال باورهای شیعی خود نویسنده و همچنین علائق حاکمان و مردم بوده، در تاریخ نگاری این عصر به تصویر کشیده شده است. بزرگداشت هر کس و هر آنچه که با اهل بیت علیهم السلام ارتباط پیدا می کند، مهمترین مشخصه این تاریخ نگاری است. تاریخ نویسی صفوی همانند دیگر شئون جامعه صفوی، شیعی گری را به نمایش گذاشته است. حمایت و بزرگداشت تاریخ نگاران  از سلاطین صفوی در این دوره رنگ ایدئولوژیک گرفته و تاریخ نگاران با تمام وجود برای اعتلای تشیع که آن را همسو با اعتلای خاندان صفوی و حکومت شیعی پایه گذاری شده توسط آنها می دانستند، تلاش می کردند. در دوره صفوی تاریخ نگاری ایدئولوژیک در ایران به مرتبه ای رسید که در هیچکدام از ادوار قبلی چنین شرایطی را تجربه نکرده بود.

در این پژوهش سعی شده است موضوعاتی از فرهنگ تشیع که بیشترین توجه تاریخ نگاران عصر صفوی را به خود معطوف ساخته، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. چرایی این توجه و پیامدهای آن بر سبک تاریخ نگاری عصر صفوی، از دیگر مباحثی است که این تحقیق با رویکردی تحلیلی به آنها پرداخته است.