ابومحمد جابر بن یزید جعفی كوفی (حدود 50-128ق) از اصحاب بنام امام باقر و امام صادق علیهماالسلام و از راويان پرحديث بوده است. نقل روایات اعتقادی توسط جابر، مخصوصاً در حوزه¬های معرفت خداوند، ضرورت وجود نبی و امام و مسائل مرتبط به معاد نشان می¬دهد که او دغدغه مسائل کلامی را نیز داشته است. اثر حاضر روزنه¬ای است به میراث روایات اعتقادی و آرای کلامی او که در حوزه کلام امامیه از خود به یادگار گذاشته است.
این کتاب در شمارگان 300 نسخه و در 187 صفحه وزیری و به قیمت 45000 تومان در اختیار علاقه‌مندان قرار دارد.چکیده کتاب جابر بن یزید جعفی
ابومحمد جابربن‌یزید جعفی كوفي (حدود 50-128ق) از اصحاب بنام امام باقر و امام صادق علیهماالسلام بوده است. او در شاخه‌هاي تفسير، كلام، تاريخ، فقه و حديث فعاليت داشته است. جابر يكي از راويان پرحديث بوده است و او را يكي از ائمه علم حديث و از نخستين گردآوردندگان احاديث دانسته‌اند. اما علي‌رغم جايگاه وي در ميان شيعيان و نزد امامان شيعه عليهم‌السلام گزارش‌هایي در منابع وجود دارد که شائبه غلو را درباره او ايجاد مي‌كنند. اين گزارش‌ها در سه گروه منابع شيعي، منابع اهل سنت و منابع غاليان نقل شده است. در منابع شيعي دو گزارش يكي مبني بر انتساب برخي از عقايد غاليان به جابر و ديگري بيانگر اختلاط وي در نفس است. گزارش نخست از آنجا كه بيانگر ادعاي شخصي ديگر درباره عقايد جابر است و منابع نخستين نيز آن را رد كرده‌اند، در انتساب غلو به جابر كارايي ندارد. از گزارش دوم نيز از آن رو كه ناظر به اختلاط در نفس (جنون) است و اختلاط در عقيده را بيان نمي‌كند، نمي‌توان براي اثبات غلو جابر بهره برد؛ البته در صورت بيان اختلاط در عقيده نيز در اثبات غلو كارايي ندارد. آنچه از منابع اهل سنت رسيده است نيز ناظر به دو مطلب است: نخست غلو در تشيع، با محوريت سب برخي از صحابه و اعتقاد به رجعت، كه غلو اصطلاحي را براي جابر ثابت نمي‌كند. گزارش دوم نيز رهبري فرقه مغيريه است كه با توجه به اختلافاتي كه ميان عقايد جابر و مغيريان وجود دارد نمي‌توان اين انتساب را صحيح دانست. دسته سوم گزارش‌ها نيز مربوط به توجه غاليان به جابر و فراواني نام و نقل‌هاي وي در منابع آنان است. اين گزارش‌ها نيز با توجه به اشكالاتي كه در كتاب‌هاي ادعا شده و انتساب‌هاي مطرح شده وجود دارد، توانايي اثبات غلو براي جابر را ندارند. در نهايت بسيار دشوار است كه از گزارش‌هاي رسيده بتوان غلو را براي جابر بن‌يزيد جعفي ثابت كرد.
در اين کتاب روايات جابر بن‌يزيد در حوزه مسائل اعتقادی جمع‌آوري شده و بر اساس آنها آرای کلامی او در سه موضوع خداشناسي، راهنماشناسي و فرجام‌شناسي استخراج شده است.
بر اساس روایاتی که جابر درباره معرفت خداوند نقل کرده، معرفت خداوند در نگاه او از راه فطرت به دست مي‌آيد. قول به معرفت اضطراري و شواهد آن در رواياتي كه وي نقل كرده است، ديده مي‌شود. در اين روايات عناصري وجود دارند كه معرفت را اضطراري معرفي مي‌كنند. طبق روايتي كه وي از امام باقر نقل مي‌كند، خداوند در ابتداي آفرينش و در زماني كه انسان‌ها اشباحي بيش نبودند از آنان ميثاقي بر ربوبيت خود، رسالت محمد (صلي‌الله‌عليه‌وآله) و ولايت علي (عليه‌السلام) گرفته است.
در مسئله راهنماشناسی نیز جابر روايتي از امام باقر نقل کرده که در آن به بيان ضرورت وجود نبي و امام پرداخته شده است. نكته جالب توجه اين روايت اين است كه سؤال‌كننده از امام خود جابر جعفي است. امام باقر در برابر پرسش جابر از علت احتياج به نبي و امام دو نكته را بيان مي‌كند. نخست آنكه نظام هستي براي آنكه بي‌خلل و سالم باقي بماند نياز است كه خداوند نبي و امام را بر بندگان تعيين كند. دوم آنكه خداوند به بركت وجود نبي و امام عذاب را از اهل زمين برمي‌دارد. در ادامه روايت نيز امام (عليه‌السلام) با روايتي از پيامبر اسلام، اهل‌بيت او را ــ با تشبيه به ستارگان كه امان اهل آسمان‌اند ــ جان‌پناه و مايه امنيت اهل زمين معرفي مي‌كند.
در بحث معاد نیز جابر رواياتي از ائمه معصوم (عليهم‌السلام) نقل كرده که مي‌توان مسائلي از جمله مرگ، عالم قبر، توصيفاتي از بهشت و جهنم را در آنها ديد.
برخي از این روايات به بيان حالت انسان در هنگام مرگ و نيز اتفاقاتي كه در آن لحظه مي‌افتد پرداخته‌اند. امام (عليه‌السلام) در پاسخ جابر جعفي از زمان ملاقات فرشته مرگ مي‌فرمايد هرگاه در ميان جمعي ناگهان سكوت محض حاكم شود و بهت مجلس را فرا بگيرد لحظه‌اي است كه فرشته مرگ در حال ملاحظه آنان است.
منبع:پژوهشکده فلسفه و کلام
كلمات كليدي :
معرفی آثار , آثار علمی پژوهشکده فلسفه و کلام
تاریخ خبر: 1400/11/27 چهارشنبهتعداد بازدید کل: 783 تعداد بازدید امروز: 1