پژوهشگر مهدویت و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه حتی اگر صد‌ها نشانه با هم محقق شوند، هیچ تفاوتی با زمانی که یک نشانه هم محقق نشده وجود ندارد و ما هر لحظه باید منتظر ظهور امام زمان باشیم؛ با نشانه یا بی‌نشانه، گفت: هرکسی که به هر شکلی ادعای منتظر بودن را دارد، اما در عمل تقوا ندارد، دروغگو و مدعی کاذبی بیش نیست. انسان‌های صالح، لیاقت و شایستگی بیعت و معیت با امام زمان را خواهند داشت.
در نگاه شیعی به مقوله مهدویت، مهدی موعود شخصی است زنده و حاضر در جامعه که پدرش امام حسن عسکری(ع) است و مادرش نرجس نام دارد و از نظر‌ها غایب شده تا خداوند متعال اذن ظهور دهد. شیعه با اندیشه و اعتقاد به ظهور منجی، زندگی و مشروعیت یافته و اعتقاد به ظهور امام غایب که همان مصلح موعود همه ملت‌هاست باعث شده که شیعه یک پویایی و نشاط خاصی داشته و زنده‌ترین دین و مکتب دنیا باشد و به همین جهت انتظار شیعه برای ظهور منجی یک انتظار پویا و حیات‌بخش و زندگی‌آفرین است که نیرو و سرمایه معنوی برای رشد را فراهم می‌کند و بر این اساس تفاوت نگاه شیعه نسبت به منجی با سایر ادیان و مکاتب و فرقه‌ها در این است که شیعه معتقد به زنده بودن و حاضر بودن منجی است، اما سایر مکاتب معتقدند منجی در آینده به وجود می‌آید و خلق می‌شود. به همین دلیل بحث مهدویت، موضوعی مهم و بنیادین در بین شیعیان تلقی می‌شود، چرا که آینده‌نگری و تداوم حیات و تکامل شیعه به وجود حضرت مهدی(عج) وابسته است. به مناسبت امروز، ۱۵ شعبان المعظم و روز میلاد منجی عالم بشریت، حضرت مهدی(عج)، گفت‌وگوی خبرنگار ایکنا با حجت‌الاسلام والمسلمین رحیم کارگر، مدیرگروه آینده‌پژوهی پژوهشکده مهدویت، پژوهشگر حوزه مهدویت و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی را بخوانید.
حجت‌الاسلام کارگر از فعالان عرصه پژوهش‌های مهدوی است و تألیفات فراوانی در این زمینه دارد که از جمله می‌توان کتاب‌های «آینده جهان پیرامون دولت و سیاست در اندیشه مهدویت»، «تعلیم و تربیت در عرصه ظهور»، «جستار‌هایی در مهدویت»، «فروغ حق پیرامون مصاف حق و باطل از نهضت حسینی تا انقلاب مهدوی»، «مهدویت پیش از ظهور» و «مهدویت پس از ظهور» را نام برد. وی بیست سال است به صورت تخصصی در حوزه مهدویت کار می‌کند و وقتی درخواست کردیم با او درباره نشانه‌ها و علائم ظهور و عملکرد جامعه در تقدم و تأخر آن گفت‌وگو کنیم، بر این مسئله تأکید داشت که در پژوهش‌های خود در حوزه مهدویت، آخرین دل مشغولی‌اش نشانه‌های ظهور است و فقط با مطالعه روایات درباره نشانه‌های ظهور، درک حقیقت و حقانیت حضرت مهدی (عج) برای او مسجل می‌شود.
وی همچنین اذعان دارد که درباره نشانه‌های ظهور، باید به نشانه‌ها و تشابهات حداکثری توجه کنیم، اما غالباً اشتراکات و تشابهات حداقلی را در نظر می‌گیریم و برای مثال اگر در سوریه اتفاقی می‌افتد، می‌گوییم سفیانی می‌آید و...، یا در مورد بیماری‌های شایعی که پیش از ظهور بروز می‌کند، در روایات آمده است که دو سوم مردم دنیا به خاطر این بیماری‌ها و جنگ‌ها از بین می‌روند. بسیاری این بیماری همه‌گیر را که در همه جهان گسترش پیدا کرده است، مرتبط با نشانه‌های ظهور می‌دانند، در حالی که طبق همین روایت، اگر بخواهیم به مرگ و میر‌های ناشی از این بیماری توجه کنیم، با آن نسبتی که در آن روایت درباره مرگ‌ومیر آورده شده است، هم‌خوانی ندارد.
ایکنا – روایاتی وجود دارد که بر نشانه‌هایی به عنوان مقدمات ظهور منجی، برای مثال به همه‌گیری بیماری‌ها، افزایش مرگ‌ومیر و وقوع جنگ‌های متعدد، پر شدن زمین از ظلم و جور و ... اشاره شده که البته تطبیق آن‌ها همیشه مورد سؤال بوده است، ما نیز بسیاری از اتفاقات زمان خودمان را به علامت ظهور تفسیر می‌کنیم. اساساً توجه به این علائم چه ضرورتی دارد و معیار تطبیق آن‌ها چیست و در این بین زمینه‌سازی فرهنگی و فکری چه جایگاهی دارد؟
بحث درباره نشانه‌ها و علائم ظهور، بسیار کلان، گسترده و دارای ابعاد و ارکان و زوایای مختلفی است و نمی‌توان با یک روایت همه نشانه‌های ظهور را تبیین کرد و تطبیق داد. روایتی است که جهان از ظلم و جور و ستم آکنده می‌شود و این یک روایت از میان صد‌ها روایت و مطلب مهم و مرتبط با ظهور امام زمان (عج) است. علت توجه دادن به این‌گونه روایات این است که شاید خواسته‌اند نشان بدهند ظلم و ستم مسئله مهمی است که در جهان وجود دارد و باعث شده مردم خسته شوند. خود این روایت باید درست درک و فهم شود. در اکثر روایات مربوط به آکنده شدن جهان از ظلم و ستم به عنوان نشانه‌های ظهور، عبارت «بعد ما» نیامده است، بلکه کلمه «کما» بیان شده است. به معنای دقیق‌تر، روایات این را بیان نمی‌کند که (بعد از آکنده شدن جهان از ظلم و ستم) ... مهدی (عج) ظهور می‌کند، بلکه روایت می‌فرماید حضرت مهدی (عج) جهان را لبریز از عدل و داد می‌کند، «کما» (همان‌طور که) از ظلم و ستم پر شده است. این نکته را باید به خوبی درک کنیم که همان‌طور که جهان با ظلم و ستم همراه است، حضرت مهدی (عج) ظهور می‌کند و عدالت، شوق، آسایش، معنویت و آرامش را برای مردم به ارمغان می‌آورد.
در کنار این مسئله، نشانه‌های دیگری نیز از جمله تحولات آخرالزمان و دگرگونی‌هایی مربوط به اخلاق عمومی، تحولات دینداری و تدین، قحطی و خشکسالی، تحولات روابط اجتماعی انسانی و بروز مسائلی در حوزه تکنولوژی و فناوری و مسائل مربوط به گسترده شدن فساد اخلاقی در جهان نیز ذکر شده است.
ظهور امام زمان (عج) همچون پازلی است و قطعات مختلفی دارد که باید در کنار هم قرار بگیرند تا ظهور محقق شود. خود وجود مردم، خواست و تمایل آن‌ها و استغاثه و نیازشان به امام زمان بخش مهم، اما کوچک در تحقق ظهور است. وجود نیرو‌های صالح، رزمنده و مقاوم از سراسر جهان یکی دیگر از بخش‌های این پازل است. همچنین رشد آگاهی‌ها و دانایی‌های مردم و افزون شدن اطلاعات و درک جهانی نسبت به منجی، از دیگر بخش‌هاست. قدرت گرفتن مستضعفان و اقتدار مؤمنان و حق‌طلبان عالم و در اوج قرار گرفتن سربازان جبهه حق نیز از دیگر ابعاد مهم در ظهور امام زمان (عج) است. اختلافات شدید بین کشور‌های دنیا، حتی اختلافات داخلی بعضی کشور‌ها نیز از دیگر ارکان و ابعاد مهم ظهور منجی است. یأس و ناامیدی و بی‌پناه شدن همه مردم دنیا و بسته شدن در‌ها هم از نشانه‌های دیگر ظهور برشمرده شده است.
در عین حال صحبت درباره مقدمات و زمینه‌سازی فرهنگی، فکری، اخلاقی و عملی، دایره بحث را گسترده‌تر می‌کند. اما همان‌طور که از ظلم و ستم صحبت می‌شود، از گسترش علم و دانایی در همه دنیا پیش از ظهور نیز بحث شده است و این گسترش دانایی و آشنایی مردم با ابعاد و معارف دینی، بخش مهمی از نشانه‌های ظهور را تشکیل می‌دهد. البته بعضی از زمینه‌ها و نشانه‌ها، دارای مقدمات منفی و بعضی نیز زمینه‌های مثبت دارد. ما وظیفه‌ای در رابطه با زمینه‌های منفی به غیر از ایستادگی نداریم. اساساً زمینه‌های منفی شکل می‌گیرد تا مانع ظهور امام زمان شود و باید مقابل این‌ها بایستیم و محدوده قدرت‌یابی دشمنان را کمتر کنیم. گسترش ظلم و ستم اتفاقاً به معنای دور کردن زمان ظهور است. دشمنان، انواع جهالت‌ها و رذالت‌ها را برای مبارزه با جبهه حق و انسان‌های مصلح و پاک در دستور کار دارند.
همان‌طور که تمام دشمنان و مستکبران جمع شدند و با انقلاب اسلامی و رهبری امام خمینی(ره) دشمنی کردند و این دشمنی ادامه دارد، یقیناً این دشمنی‌ها در مقابل امام زمان نیز وجود دارد. وظیفه ما این است که کاری کنیم تا کثرت شوکت ظالمان و مستکبران کم شود و جاهلیت مردم که زمینه‌ای منفی در ظهور است، کاسته شود. هر اندازه جاهلیت بیشتر شود، به همان اندازه ظهور دورتر خواهد شد. مردم باید با آغوش باز و آگاهی‌های فراوان به استقبال ظهور بروند. مردم جاهل، درکی از حکومت جهانی نخواهند داشت. هوشیاری نسبت به شیطنت‌های دشمنان بسیار مهم است. همه این موارد زمینه‌های منفی است که خطرناک خواهد بود.
در کنار این موارد، زمینه‌های مثبت و تأثیرگذاری نیز وجود دارد که اثر مثبت در ظهور امام زمان دارد و باید آن‌ها را گسترش دهیم. اصل اساسی در بعد زمینه‌سازی این است که باید این زمینه‌های مثبت درک شود و برای گسترش آن‌ها گام برداشت. یکی از آن‌ها صالح بودن است، جامعه صالح می‌تواند پذیرا و مقدمه‌ساز ظهور باشد. هرگاه دیدیم جامعه به سمت صالح بودن، پاک و باتقوا بودن می‌رود یقین داشته باشید به ظهور امام زمان نزدیک شده‌ایم؛ «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَىٰ لَهُمْ ...»؛ لذا رکن اولیه زمینه‌سازی ظهور، صالح بودن و سپس قدرت داشتن، بصیر بودن و طلب کردن است. امروز چند نفر امام زمان را طلب می‌کنند؟ در دنیا چند نفر هستند که واقعاً خواهان آمدن منجی موعود باشند و برای آن تلاش کنند؟ پاسخ به این پرسش‌ها مشخص می‌کند که در چه وضعیتی در رخداد ظهور قرار داریم.
ایکنا – در شرایطی قرار داریم که بحران تلقی می‌شود، رخدادی که همه ابعاد زندگی بشر را تحت‌الشعاع قرار داده و بعضاً وضعیتی که در آن قرار داریم و شیوع بیماری را از نشانه‌های ظهور می‌دانند. اعتقاد به منجی در چنین شرایطی چه اثراتی دارد و وظیفه شیعیان در این شرایط چیست؟
نشانه‌های ظهور و بحث تطبیق آن‌ها یک بحث فرعی است، نباید به اصل تبدیل شود و مشکل ما این است که آن را ملاک قرار داده‌ایم و به بحث درباره آن می‌پردازیم. نشانه‌های ظهور و بیان آن‌ها به این دلیل است که از تحولات جهان و رخداد‌هایی که برای افراد اتفاق می‌افتد، که عمدتاً هم منفی هستند، به این موضوع پی ببریم که ظهور امام زمان امری حتمی است. بسیاری از افراد و گروه‌های سعی دارند در این موضوع تردید ایجاد کنند. دوره آخرالزمان عصر تردید افکنی‌ها و ناامیدی‌ها و حتی تشکیک وارد کردن در وجود امام زمان است. ذکر نشانه‌ها عمدتاً به این دلیل است که یقین پیدا کنیم این امر قطعی است و این نشانه‌ها مرتبط با امام زمان است و در حال بروز و ظهور است. یکی از آن‌ها همین بروز و گسترش بیماری‌هاست.
سال گذشته و پیش از کرونا، در یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی و در جمع اساتید و اعضای هیئت علمی آن دانشگاه، درباره آینده‌پژوهی بیماری‌ها صحبت می‌کردم، آنجا سؤال کردم که آیا واقعا از نظر علم پزشکی بیماری‌های ویروسی خطرناک مانند گذشته خواهیم داشت که شیوع و همه‌گیری داشته باشد؟ اکثریت پاسخ دادند خیر. آینده‌پژوهان در حوزه پزشکی این را می‌گویند که بیماری‌های آینده واگیردار نیست و در حدود بیماری‌های قلبی، جسمی، فشار خون، دیابت و ... است. افتخارشان هم این است که علم پزشکی توانسته است بیماری‌های کشنده و همه‌گیر مانند بیماری‌های ویروسی را کنترل کند و خطری وجود ندارد. اما در این یک سال شاهد بودیم که این حساب و کتاب‌ها به هم ریخت. عده‌ای هم از این رخداد سوءاستفاده می‌کنند و می‌گویند دیدید بیماری هم آمد، اما منجی نیامد! این حرف‌ها نشانه‌های ضعف مردم است. باید بپذیریم یکی از واقعیت‌های ظهور امام زمان این است که پیش از ظهور یک سری تحولات خارج از حیطه کنترل مردم رخ می‌دهد. این مسئله باید یقین ما را به اصل ظهور افزایش بدهد.
مردم و به خصوص شیعیان که عموماً منتظران امام زمان هستند، در شرایطی که افرادی هستند و مرتباً بر ضد مهدویت و وجود امام زمان شبهه‌پراکنی می‌کنند، باید به نشانه‌های ظهور نظر کنند، چرا که این‌ها می‌تواند شک و تردید آن‌ها را برطرف کند.
اگرچه متأسفانه در مورد تطبیق نشانه‌های ظهور، دانش و علم تخصصی و فنی وجود ندارد و تا این لحظه هیچ‌فردی نمی‌تواند ادعا کند که بر اساس این کتاب و آن مقاله یا فلان معیار و میزان، رخداد برخی حوادث روزگار ما مرتبط با ظهور امام زمان هست یا نیست. حتی اگر این علم هم وجود داشته باشد، وجود نشانه‌ها، وظیفه‌ای برای ما ایجاد نمی‌کند، فقط باعث می‌شود یقین ما بیشتر شود. هم‌اکنون اگر کسی به یقین بگوید بیماری کرونا از نشانه‌های ظهور است و ما نیز یقین پیدا کنیم که همین‌طور است، این مسئله از وظیفه ما در مبارزه با بیماری کم نمی‌کند و وظیفه‌ای جز این برای ما به وجود نمی‌آورد.
حتی اگر صد‌ها نشانه با هم محقق شوند، هیچ تفاوتی با زمانی که یک نشانه هم محقق نشده وجود ندارد، ما هر لحظه باید منتظر ظهور امام زمان باشیم. چه با نشانه چه بی‌نشانه، نه فقط منتظر باید آماده و پا به رکاب باشیم. امروز چند نفرمان آماده و قدرتمند هستیم و توانایی یاری امام زمان را داریم؟
ایکنا – عملکرد جامعه ما را در تحقق ظهور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فقط جامعه ما نیست. با ظهوری مواجهیم که طرف خطاب آن همه جهان و همه مردم دنیاست. ما بخشی از آن‌ها هستیم. می‌توانیم مدعی شویم که ما مؤثریم و یکی از اضلاع تأثیرگذار این رخداد هستیم، ولی باید افرادی باشند که بتوانند زمینه‌های انقلاب جهانی حضرت مهدی (عج) را فراهم کنند و این مرتبط با همه دنیاست. انقلاب حضرت مهدی (عج) جهانی است، و این در حالی است که همه تحلیل‌های ما مبتنی بر این است که در کشور خودمان چه کار باید بکنیم؟ اقدامات و فعالیت‌ها باید در این راستا باشد که همه دنیا و مردم جهان به سمت منجی و تحقق ظهور گرایش پیدا کرده و احساس نیاز کنند. البته نباید از اراده خداوند غافل شد که در یک لحظه قادر است همه افکار و اذهان و خواسته‌ها را متمایل به امام زمان کند. اما در عین حال باید وظیفه خود را به خوبی بشناسیم و دریابیم که می‌توانیم نقش مؤثری در این امر داشته باشیم. بخش عمده کار‌ها مربوط به کل مردم دنیاست. باید شبکه صالحان در دنیا شکل بگیرد و باید شاهد قوت و اقتدار تمامی حق‌طلبان عالم از ایران، یمن، لبنان، مصر، آذربایجان و ... باشیم.
بنده که بیست سال است به صورت تخصصی در حوزه مهدویت کار می‌کنم، می‌گویم که در پژوهش‌هایم، همواره آخرین دل مشغولی‌ام نشانه‌های ظهور بوده است. وقتی نشانه‌های ظهور را مطالعه می‌کنم، در می‌یابم که چقدر به حقیقت و حقانیت حضرت مهدی (عج) نزدیک می‌شویم. اما مسئله اصلی این است که اشتراکات و تشابهات حداقلی را در بحث نشانه‌ها در نظر می‌گیریم، برای مثال در سوریه اتفاقی می‌افتد و می‌گوییم سفیانی می‌آید و ...، این در حالی است که باید به نشانه‌ها و تشابهات حداکثری توجه کنیم. مثلا در مورد بیماری‌های شایعی که پیش از ظهور بروز پیدا می‌کند، در روایات آمده است که دو سوم مردم دنیا به خاطر این بیماری‌ها و یا جنگ‌ها از بین می‌روند. اکنون که یک بیماری گسترش پیدا کرده و همه‌گیری جهانی داشته است، می‌گوییم مرتبط با نشانه‌های ظهور است. طبق همان روایت اگر بخواهیم به مرگ و میر‌های ناشی کرونا توجه کنیم، آمار‌ها منطبق با آنچه که در روایت بیان شده نیست.
اصل مسئله حتمی بودن آن نشانه است و این روایت می‌گوید بیماری گسترده‌ای شکل می‌گیرد و باید دریابیم که این نشانه چه با کرونا چه بدون کرونا، یقیناً محقق می‌شود. صرف وجود یک احتمال اشکالی ندارد. حتی اگر متخصصان و پژوهشگران برجسته مهدویت بگویند احتمالاً این بیماری مرتبط با ظهور امام زمان است، این اشکال ندارد. همان‌طور که در حوادث سوریه، عراق، یمن، عربستان، ایران و ... احتمالاتی در نظر گرفته می‌شد. این احتمالات اگر چه کمک می‌کند درک و فهم ما از حوادث بیشتر بشود و امر ظهور برایمان یقینی‌تر شود که تحقق آن نیز بزرگترین آرزو و نیاز بشر است، اما نباید ما را از وظیفه‌مان که آمادگی مستمر برای ظهور است دور کند و این مهمترین وظیفه شیعیان است. همچنین نباید از افزایش آگاهی فردی و جمعی و آگاهاندن همه مردم دنیا و داشتن نقشه راه منتهی به ظهور امام زمان (عج) غافل باشیم.
بیایید فرض کنیم سال ۱۴۰۰، سال ظهور امام زمان است؛ جامعه ایران که این ادعا را در دنیا دارد که اولین جامعه منتظر پیرو امام زمان است، از نظر ساختاری و اداری، کدام اداره و سازمان و ارگان آن برای اداره وضع جامعه مناسب است؟ چه فرهنگ‌سازی برای ظهور داشته و کدام نشریه به نحوی فعالیت کرده که اگر سال ۱۴۰۰ سال ظهور امام زمان بود، فرهنگ اخلاقی، اسلامی و دینی را گسترش دهد؟ کدام یک از نهاد‌ها و نخبگان ما به گونه‌ای کار کرده‌اند که اگر امسال ظهور محقق شد، بتوانند در تحقق عدالت، معنویت، پیشرفت واقعی و مساوات و قسط به یاری امام زمان بشتابند؟ این‌ها پرسش‌هایی است که وظایف ما را در امر ظهور از همه ابعاد مشخص می‌کند.
ایکنا - پس چگونه می‌توانیم ادعا کنیم منتظر امام زمان(عج) هستیم؟
وظیفه اول و آخر ما در تحقق امر ظهور امام زمان، انتظار صالحانه و فعالانه است. باید در عین حال که زندگی عادی داریم، چشم به راه ظهور امام زمان و هر لحظه منتظر باشیم. این انتظار دارای صد‌ها مؤلفه همچون یقین قلبی، معرفت صحیح، ارتباط قلبی با امام زمان، انس با وجود امام زمان، فعالیت برای امام زمان، کسب رضایت امام و ... است. اما در عین حال، انتظار ما باید صالحانه باشد. هرکس به هر شکلی ادعای ظهور امام زمان و منتظر بودن دارد، اما در عمل بویی از تقوا و صالح بودن ندارد، دروغگو و مدعی کاذبی بیش نیست. رکن اصلی در انتظار و وظیفه اصلی ما صالح بودن است، انسان‌های صالح‌اند که لیاقت و شایستگی همراهی و بیعت و معیت با امام زمان را پیدا خواهند کرد.
نکته آخر اینکه نشانه‌های ظهور دارای صد‌ها بخش مختلف است؛ یکی از ابعاد اصلی نشانه‌های ظهور، شناخت منجی واقعی است. از طریق نشانه‌ها می‌توان فهمید که منجی حقیقی کیست. در طول تاریخ صد‌ها منجی دروغین وجود داشته است، چرا که نشانه‌های اصلی ظهور محقق نشده است. پیش از ظهور منجی نشانه‌هایی حتمی آن باید محقق شود و این نشانه‌ها ما را فتنه‌ها و مهالک آخرالزمانی در امان نگه می‌دارد تا در ظلم و ستم و فساد جهانی هضم نشویم.
گفت‌وگو از مریم روزبهانی منبع:خبرگزاری ایکنا
كلمات كليدي :
اخبار پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی , حجت الاسلام رحیم کارگر
تاریخ خبر: 1400/1/10 سهشنبهتعداد بازدید کل: 488 تعداد بازدید امروز: 1